Dotknąć eksponatu i przeżyć historię

W jaki sposób pokazać osobom niewidomym i niedowidzącym muzealną ekspozycję? Jak opowiedzieć historię tym, którzy nie słyszą? Na te pytania stara się odpowiedzieć Muzeum Wojska w Białymstoku realizując program „Ścieżki 3Dostępu”.

Najbardziej niedostępne dla zwiedzających muzea są często eksponaty. Cenne, unikatowe i  kruche przedmioty zamyka się w gablotach chroniąc przed zniszczeniem. Z pomocą w przełamaniu tej bariery przyszli specjaliści z Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej, którzy na prośbę pracowników białostockiego Muzeum Wojska zeskanowali i wydrukowali na trójwymiarowej drukarce wierne kopie bezcennych eksponatów. Dzięki temu możliwe stało się dotknięcie i poznanie faktury przedmiotów związanych z Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie, m.in. znaku tożsamości Ryszarda Kaczorowskiego, czyli wieszanej na szyi blaszki z jego danymi.

Drukarka 3D pozwala dotknąć wiernych kopii orzełków, orderów, naszywek itp.

Wierne kopie posłużą teraz realizacji trzech ścieżek edukacyjnych, wykorzystujących teatr cieni i przedmiotu, animację poklatkową oraz nowoczesne technologie. Wszystko po to, aby dostosować ofertę warsztatów do potrzeb różnych grup zwiedzających, a także zapewnić równy dostęp do wiedzy i eksponatów. Projekt trwa do grudnia tego roku, ale jak zapewnia muzeum, wypracowane w jego trakcie ścieżki edukacyjne wejdą na stałe do muzealnej oferty.

Muzeum zorganizowało już pierwsze warsztaty z udziałem osób niewidzących i niesłyszących. Zapraszamy do zapoznania się z ich relacją.

„Rzeczy ruch” spod Monte Cassino

Podstawą zajęć z osobami niewidzącymi jest zestaw wyjątkowych przedmiotów. Białe kształty do złudzenia przypominają to, co znajduje się w gablotach, bo to wierne kopie historycznych artefaktów, zeskanowanych na skanerach 3D. Zreprodukowaliśmy je wykorzystując technikę druku 3D. Dzięki temu można było odtworzyć nie tylko kształt i rozmiar, ale też historyczne ślady: otarcia, wyszczerbienia, ubytki itp. Dla osób niewidomych kopie te stanowią doskonałe wprowadzenie w świat ekspozycji.

Wszystkie przedmioty pochodzą z jednej dioramy, poświęconej żołnierzom 2 Korpusu Polskiego, bohaterom spod Monte Cassino. W trakcie warsztatów ścieżki „Rzeczy ruch” uczestnicy poznają historię tej właśnie formacji. Jednocześnie poprzez serię ćwiczeń uczą się ją interpretować, przetwarzać, wyrażać na własny sposób – poprzez narzędzia teatralne i dramowe.

Wszystkie wydrukowane elementy mają swoje miejsce na oryginalnych mundurach

W teorii wszystko brzmi świetnie. A jak z praktyką? Zapytaliśmy o to pierwszych uczestników, którzy zgodzili się przetestować ścieżkę. To Krystyna i Ala z Oddziału Podlaskiego Polskiego Związku Niewidomych oraz Robert z Fundacji Kultury bez Barier. Wzięli udział w zajęciach, zwiedzili ekspozycję i przedyskutowali z nami każdy szczegół:

Robert: Nie twórzcie dla nas specjalnych warunków, chcemy być częścią typowego dnia muzeum. Chcemy słyszeć gwar, rozmowy innych zwiedzających – to nam zupełnie nie przeszkadza, a wręcz przeciwnie.

Alicja: Na początek pozwólcie nam „ogarnąć” przestrzeń, przejść wokół całej wystawy, nawet w części niepoświęconej tematowi spotkania, żebyśmy potem wiedzieli (czuli) gdzie jesteśmy. Że siedzimy na środku sali ekspozycyjnej, a nie w jakimś małym pomieszczeniu.

Krystyna: Kapitalne są te przedmioty, których możemy dotknąć!

Alicja: Dźwięki, dźwięki, więcej dźwięków! Wykorzystajcie nagrany fragment relacji uczestnika walk pod Monte Cassino, bitewną wrzawę... Mnie na przykład ogromnie ciekawi, jak brzmiał taki karabin!

I tak obawy powoli się rozwiewają, a my nabieramy doświadczenia, wprawy i... frajdy.

Obrazy, obrazy i jeszcze raz obrazy

Na kolejne spotkanie stawiła się liczna reprezentacja Stowarzyszenia Pomocy Niesłyszącym Mig-iem. Tym razem nie obeszło się bez pomocy tłumaczki (ogromne podziękowania dla Joanny Zembrowskiej-Wojno). Jednak szybko okazało się, że jest tyle sposobów pozawerbalnej komunikacji, że uczestnicy i prowadząca nie mieli większych problemów z dogadaniem się.

Wystawa jest też przeznaczona dla osób z dysfunkcją słuchu

Punkt wyjścia był podobny jak poprzednio: kopie przedmiotów, poznawanie wybranego fragmentu ekspozycji, rozmowa o 2 Korpusie... Ale metody już trochę inne: indywidualne zwiedzanie, opowiadanie o sobie z perspektywy wybranego eksponatu, tworzenie teatralnych ilustracji do poznanej historii. Teatr cieni sprawdził się znakomicie! Bo, jak przypominała nam Pani Joanna, im więcej obrazów, tym lepiej:

Joanna: Wykorzystujcie jak najwięcej zdjęć, grafik, obrazów, obrazów i jeszcze raz obrazów.

Kasia: Zwolnijcie trochę, bo jak oglądamy eksponaty to nie możemy jednocześnie patrzeć na tłumaczkę. Czyli najpierw oglądamy, potem opowiadamy/słuchamy.

Muzeum Wojska chce być otwarte dla wszystkich

Ogólna ocena była pozytywna. Uczestnicy pokazali nam, które elementy zajęć są dla nich najciekawsze, w jaki sposób możemy udoskonalić przygotowane narzędzia. Obiecali, że ponownie nas odwiedzą.

Co dalej?

Seria zajęć testowych pozwoliła nad podsumować pierwszy etap, kiedy to my sami uczyliśmy się, w jaki sposób możemy przygotować warsztaty, by były naprawdę atrakcyjne dla osób, które nie widzą lub nie słyszą. Korekty zostały naniesione, czekamy więc na wszystkich chętnych, którzy chcą wypróbować nasze nowe programy. Udział w zajęciach jest bezpłatny, konieczna jest tylko wcześniejsza rejestracja (tel: 85 741 64 49, e-mail: edukacja@mwb.com.pl).

Realizacja programu „Ścieżki 3Dostępu” możliwa jest dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz współpracy z Wydziałem Architektury Politechniki Białostockiej i partnerami: Stowarzyszeniem Pomocy Niesłyszących Mig-iem, Odziałem Podlaskim Polskiego Związku Niewidomych, Fundacją Kultury bez Barier. Projekt realizowany jest od maja do grudnia 2014 r.