Bezpieczna droga na pokład

Podróż samolotem bywa poważnym wyzwaniem. Droga od zakupu biletu do wejścia na pokład wymaga zaplanowania i wiedzy na temat procedur. Na kolejnych etapach pasażerów ze szczególnymi potrzebami wspiera personel polskich lotnisk.

O to, jak przygotować się do podróży samolotem i zaplanować pobyt na lotnisku, zapytaliśmy pasażerki z niepełnosprawnością narządów wzroku i ruchu.

Niezbędna asysta

– Najważniejsza zasada to zawsze korzystać z asysty. Robię to nawet wtedy, gdy podróżuję z osobą widzącą. Po pierwsze, mam priorytet i nie muszę stać w kolejce. Po drugie, nie gubię się na lotnisku, co często się zdarza zwłaszcza w dużych portach – radzi Monika Dubiel, naukowczyni, podróżniczka i influencerka, która za pośrednictwem mediów społecznościowych opowiada o życiu osób z niepełnosprawnością wzroku.

– Jeśli dojazd do lotniska jest prosty i nie ma przesiadek ani przejść od stacji czy przystanku do terminalu, to proszę obsługę o pomoc w dotarciu do stanowiska linii lotniczej, z którą podróżuję. Tam otrzymuję informacje o asyście i już mam pełne wsparcie w poruszaniu się po porcie lotniczym. Można zamawiać asystę na lotnisku, ale lepiej zrobić to na etapie kupowania biletów i wpisać to w formularzu na stronie linii lotniczej. Trzeba też poinformować o rodzaju niepełnosprawności, żeby na lotnisku uzyskać pomoc dopasowaną do swoich potrzeb.

Uwaga: strony do wyszukiwania atrakcyjnych ofert i aplikacje często mają interfejsy do zakupu biletu, i osoby z niepełnosprawnością muszą zwracać uwagę na to, czy asystę można zamówić już na tym etapie, czy trzeba kontaktować się oddzielnie z serwisem linii lotniczej. Monika Dubiel zwraca też uwagę na to, że choć w Polsce znajomość języka angielskiego przez personel lotniska staje się standardem, to tych, którzy chcieliby porozumieć się w tym języku za granicą, może czekać rozczarowanie. Warto zatem, podróżując po krajach nieanglojęzycznych, nauczyć się kilku najbardziej potrzebnych zwrotów.

Zaplanuj podróż wcześniej

O tym, jak do lotu powinny się przygotować osoby poruszające się na wózkach, opowiada Magdalena Matusiak:

 – Przed podróżą trzeba zastanowić się nad bagażem. Jeśli potrzebny jest dodatkowy wózek albo sprzęt pomocniczy (np. dostawki handbike), można go nadać jako bagaż niewymiarowy. Warto przybyć na lotnisko wcześniej. Kiedyś przez nadawanie wózka sportowego niemal spóźniłam się na samolot, bo bagaż nadawała drużyna strzelców sportowych. Kontrola ich bagażu trwała wieki – wspomina. – Przed podróżą należy sprawdzić procedury lotniskowe – na niektórych lotniskach zaleca się osobom z niepełnosprawnością przybycie nawet trzy godziny przed odlotem. Warto się tego trzymać, bo czasem trzy godziny to minimum.

Na lotnisko można wybrać się taxi lub transportem publicznym. Na wybór wpływ ma ilość bagażu, to, czy transport jest wystarczająco dostosowany etc. Jeśli dojeżdżamy swoim samochodem, można skorzystać z parkingu przy lotnisku.

Warto pamiętać

Magda Matusiak także zwraca uwagę na potrzebę zamówienia asysty i ustalenia zakresu pomocy.

– Można uzyskać asystę już na początkowym etapie na lotnisku, np. od momentu odprawy. Asysta pomoże podczas kontroli bezpieczeństwa czy też odprowadzi pod właściwe gate (wyjście do samolotu). Można poprosić o asystę wyłącznie w dostaniu się na pokład albo na specjalnym wózku. Jest on węższy, dzięki czemu mieści się w wąskich przejściach samolotu, niestety zwykle niewygodny: płytki i niestabilny. Trzeba zwrócić uwagę na ułożenie ciała i nóg, a w razie potrzeby poinstruować asystę, np. co do stabilizacji tułowia, przytrzymania kolan, aby nogi nie rozchodziły się na boki – uściśla i radzi, by na pokład zabrać wszystkie ruchome elementy wózka: poduszkę, boczki/ podłokietniki, rączki itp., gdyż mogą się zgubić.

Przed podróżą trzeba wózek zabezpieczyć. Można użyć materiałowych lub piankowych ochraniaczy, co zapobiegnie porysowaniu, ale nie większym uszkodzeniom. Po wyjściu z samolotu należy obejrzeć wózek – w razie uszkodzeń pokazać je asyście i poprosić o pomoc w zgłoszeniu uszkodzenia.

Pasażerka doradza także nauczenie się podstawowych zwrotów do porozumienia się z obsługą docelowego lotniska. Jej zdaniem warto nauczyć się nazw części ciała (co przyda się w razie ewakuacji), znać podstawowe zwroty związane z podróżowaniem, umieć wyartykułować swoje potrzeby podczas przemieszczania się po porcie lotniczym.

Według Magdaleny Matusiak na lotniskach w Polsce osoby z niepełnosprawnością mogą liczyć na fachową obsługę, która jest świetnie przeszkolona, ale też empatyczna i kontaktowa, co nie jest powszechne na świecie. Ważne jest też zadbanie o swoje potrzeby fizjologiczne i odwiedzenie toalety przed wylotem, gdyż na pokładzie samolotu skorzystanie z łazienki jest dużo trudniejsze.

Na wszystko są procedury

Porady udzielane przez obie kobiety pokrywają się z procedurami zalecanymi przez m.in. Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków-Balice. Jego obsługa przygotowała poradnik dotyczący korzystania z lotniska i bezpiecznego dostania się na pokład samolotu. Pasażer z niepełnosprawnością może zgłosić potrzebę asysty w dowolnym momencie podróży. Nie musi mieć zaświadczeń od lekarza ani dokumentów potwierdzających niepełnosprawność.

Wskazane jest, by zgłoszenie nastąpiło już na etapie zakupu biletu lub później, kontaktując się z przewoźnikiem jednak nie później niż 48 godzin przed odlotem. Można to też zrobić na lotnisku, korzystając z jednego z punktów przywoławczych znajdujących się na terenie terminalu, parkingu czy przystankach komunikacji zbiorowej. Należy się wtedy liczyć z dłuższym czasem oczekiwania na pomoc, dlatego warto przyjechać na lotnisko ok. dwie godziny przed wylotem.

Pracownik asystujący przeprowadzi krótki wywiad, podczas którego doprecyzuje np. kwestie wózka. Pasażer będzie mógł zadecydować, czy preferuje nadanie wózka i skorzystanie z lotniskowego, czy woli pozostać na swoim do momentu wejścia na pokład samolotu. Po sprawdzeniu, o której godzinie pasażer wylatuje, pracownik uda się z nim na miejsce oczekiwania oraz ustali z nim godzinę kolejnego spotkania, by pomóc przejść do punktu odprawy biletowo-bagażowej (check-in). Nastąpi tam sprawdzanie dokumentów podróży, zostanie nadany bagaż – o ile pasażer go posiada – oraz przyklejona zawieszka na wózek – zgodna z tą na bagażu. Pasażerowie mający wózki elektryczne powinni przed podróżą upewnić się w linii lotniczej, czy stosowane w ich wózkach baterie zostaną dopuszczone do lotu oraz jaka dokumentacja jest potrzebna. Brak dokumentów może skutkować odmową przyjęcia akumulatorów na pokład.

Pasażerowie z niepełnosprawnością mają prawo do bezpłatnego przewozu dwóch urządzeń wspomagających chodzenie, np. kul, wózka czy chodzika. Mogą też skorzystać z wózków lotniskowych. To pasażer podejmuje decyzję, które rozwiązanie jest dla niego bardziej komfortowe.

Pracownicy asysty przechodzą szereg szkoleń z zakresu obsługi osób z niepełnosprawnościami (w tym ukrytymi). Doskonale wiedzą, jak bezpiecznie postępować z osobami poruszającymi się na wózkach lub jak pomóc osobom z niepełnosprawnością narządów wzroku czy słuchu od wejścia na terminal po zajęcie miejsca na pokładzie. Punkty przywoławcze, w których pasażer zgłasza przybycie, i punkty informacji lotniskowej wyposażone są w pętle indukcyjne.

Pracownicy lotniska Kraków-Balice są przygotowani także do wspierania osób z niepełnosprawnością kognitywną, np. w sytuacji gdy taki podróżny straci kontakt z opiekunem lub grupą. Pracownik lotniska znajdzie miejsce, gdzie taka osoba będzie mogła bezpiecznie poczekać, np. w pokoju rodzinnym lub kaplicy – miejscach cichszych niż zatłoczone korytarze terminalu.

Pasażerom z niepełnosprawnościami ukrytymi obsługa lotniska sugeruje zaopatrzenie się przed wylotem w gadżety z logo programu Hidden Disabilities. To informacja, że pasażer może wymagać szczególnego wsparcia lub mieć szczególne potrzeby, co skróci czas potrzebny do udzielenia pomocy.

Personel asysty ma przeszkolenie z zakresu pierwszej pomocy i jest przygotowany, by udzielić pomocy m.in. w razie ataku padaczkowego. Na terenie Portu Lotniczego Kraków-Balice działa zespół ratownictwa medycznego. Zapewnia pomoc zarówno na terenie portu lotniczego, jak i na jego peryferiach.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Kolejnym etapem ścieżki pasażerskiej jest kontrola bezpieczeństwa. Pasażer z asystą ma pierwszeństwo, więc nie czekają oni w kolejce. Pasażer z niepełnosprawnościami bez asysty może skorzystać ze Special Services Line – dodatkowego przejścia umożliwiającego skrócenie czasu oczekiwania na kontrolę, a tym samym zwiększenie komfortu pasażerów wymagających szczególnej opieki. Pasażer poruszający się na wózku, jeśli nie ma możliwości wstać i przejść przez bramkę magnetyczną lub ma inne przeciwwskazania do typowej kontroli, może przejść obok bramki i zostać skontrolowany manualnie przez pracowników ochrony. Personel kontroli bezpieczeństwa jest przeszkolony, aby w sposób indywidualny przeprowadzić kontrolę, uwzględniając potrzeby osoby niepełnosprawnej. Po kontroli asysta udaje się z pasażerem do odpowiedniego wyjścia (gate), gdzie będzie on oczekiwał na boarding (wejście na pokład).

Warto zaznaczyć, że pracownik asysty to nie opiekun. Może zaprowadzić pasażera do toalety czy restauracji, nie będzie mu jednak pomagał w zabiegach higienicznych czy spożywaniu posiłku.

Kiedy rozpoczyna się boarding, pracownik asysty podchodzi z pasażerem do biurka boardingowego, a następnie – w zależności od sposobu boardingu – do samolotu. Jeśli boarding odbywa się poprzez „rękaw” – asysta odprowadza pasażera bezpośrednio na pokład samolotu. Jeśli jednak rękaw nie jest podłączony do samolotu, asysta udaje się z pasażerem do ambuliftu – specjalistycznego samochodu z kabiną na podnośniku. Kiedy pojazd podłączy się do samolotu, pracownik asysty pomaga pasażerowi przesiąść się na wąski wózek pokładowy, by w bezpieczny sposób przewieźć go na wyznaczone w samolocie miejsce. Oczywiście pracownicy są w tym przeszkoleni. Choć pasażer znajduje się na swoim miejscu, to nie jest to koniec pracy asysty, ponieważ pozostawiony w ambulifcie wózek musi zostać przekazany do luku bagażowego, aby poleciał razem z właścicielem.

Po starcie informacja o obecności pasażera z niepełnosprawnością zostaje wysłana do portu docelowego. Po wylądowaniu będzie czekać kolejna asysta, która pomoże przejść z samolotu

Usługa asysty jest bezpłatna.

W 2024 r. Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice im. Jana Pawła II zorganizował Forum Dostępność w Transporcie, na które zaproszone zostały podmioty świadczące usługi transportowe, organizacje reprezentujące pacjentów i instytucje odpowiadające za organizację transportu. Forum pozwoliło poznać potrzeby pasażerów z niepełnosprawnościami i wymienić się doświadczeniami. Tegoroczne Forum odbędzie się na początku października.

Artykuł pochodzi z numeru 4/2025 magazynu „Integracja”. Jego głównym tematem są kryzysy, zagrożenia, katastrofy...  

Sprawdź, jakie tematy poruszaliśmy w poprzednich numerach i jak można otrzymać magazyn Integracja.