Czy zapisy „Karty Praw Osób Niepełnosprawnych” są realizowane?

Na posiedzeniu 13 lipca 2004 r. Rada Ministrów zapoznała się z informacją o działaniach podejmowanych w 2003 r. na rzecz realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. "Karta Praw Osób Niepełnosprawnych" (M.P.97.50.475).

Opracowanie przedstawione na posiedzeniu zawierało informację o działaniach realizowanych na rzecz osób niepełnosprawnych oraz regulacjach prawnych związanych z poszczególnymi punktami Karty.

Autorzy raportu stwierdzają, że pomimo sukcesywnej poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych, nadal w wielu dziedzinach jest ona bardzo trudna.

W odniesieniu do działań podejmowanych w 2003 r. na rzecz realizacji postanowień "Karty Praw Osób Niepełnosprawnych" raport stwierdza:

w ostatnich latach można zaobserwować pozytywne zmiany w postrzeganiu osób niepełnosprawnych, ich sytuacji i problemów. Zmiany te sprzyjają integracji i niedyskryminacji osób niepełnosprawnych.
w 2003 r. impulsem do wzmożonych działań na rzecz osób niepełnosprawnych były obchody Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych. Obchodom tym towarzyszyły liczne akcje, imprezy i inne przedsięwzięcia podnoszące społeczną świadomość dotyczącą tematyki niepełnosprawności. ERON pokazał jednocześnie, jak wielką rolę w przełamywaniu stereotypów odgrywają media, dzięki którym wiedza o zagadnieniach związanych z niepełnosprawnością dociera do coraz większej liczby osób.
nadal zauważalne są trudności z uzyskaniem przez osoby niepełnosprawne fachowej i specjalistycznej opieki medycznej oraz dostępu do nowoczesnych technologii medycznych. Osoby niepełnosprawne mają także poważne trudności z zaopatrzeniem w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Spowodowane jest to głównie brakiem środków na pokrycie udziału własnego w ich zakupie. Sytuacja w tej dziedzinie nie uległa znaczącej poprawie, mimo pomocy udzielanej na ten cel ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (ponad 36,6 mln zł w 2003 roku).
nadal niewielki procent osób niepełnosprawnych kształci się na poziomie wyższym - wśród ogółu studentów tylko 0,4 proc. to osoby niepełnosprawne.
pomimo uwzględniania przez systemy zabezpieczenia socjalnego zwiększonych potrzeb osób niepełnosprawnych, nadal wiele rodzin, w których takie osoby, są żyje na granicy ubóstwa i musi korzystać ze wsparcia z pomocy społecznej.
stopniowo następuje likwidacja barier - w ramach realizacji prawa osób niepełnosprawnych do życia w środowisku wolnym od barier. W 2003 roku 21.526 osób niepełnosprawnych otrzymało dofinansowanie na przeprowadzenie likwidacji barier architektonicznych w komunikowaniu się i technicznych, w związku z ich indywidualnymi potrzebami. Samorządy powiatowe (jako realizatorzy zadania) wypłaciły na ten cel ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - ponad 83,3 mln zł.

Według autorów raportu, podstawową rolę w działaniach na rzecz realizacji praw osób niepełnosprawnych powinny odgrywać samorządy lokalne - na szczeblu gminy, powiatu i województwa. Są one w stanie lepiej rozpoznać sytuację i potrzeby osób niepełnosprawnych zamieszkujących na ich terenie. Jednak, jak wynika z analizy powiatowych i wojewódzkich programów działań na rzecz niepełnosprawnych, w większości wypadków nie opierały się one na diagnozie sytuacji lokalnej, a jedynie powszechnej wiedzy na temat niepełnosprawności i ogólnie znanych problemów z niej wynikających.

W informacji dla rządu podkreślono jednocześnie rosnące znaczenie organizacji pozarządowych w realizacji zadań na rzecz osób niepełnosprawnych. Wypełniają one lukę w dostarczaniu usług, które nie są wykonywane przez sektor publiczny czy prywatny. Dotyczy to w szczególności działań z zakresu: ochrony zdrowia i rehabilitacji, pomocy społecznej oraz edukacji i oświaty.

Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2002 r. w Polsce jest ok. 5,5 mln osób niepełnosprawnych, przy czym prawnie stwierdzoną niepełnosprawność miało ok. 4,5 mln osób.