Orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji

Mama na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, które ma wydane na stałe ma orzeczone, że jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Złożyła wniosek do ZUS o dodatek pielęgnacyjny i lekarz orzecznik nie uznał, że jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Czy można coś z tym zrobić?

Szanowna Pani,

rozumiem, iż pyta Pani o dodatek pielęgnacyjny (222 zł.) z tytułu orzeczenia lekarza orzecznika ZUS (komisji) o niezdolności do samodzielnej egzystencji - samo orzeczenie miejskiego zespołu ds. orzekania niepełnosprawności ze wskazaniem, iż jest Pani Mama niezdolna do samodzielnej egzystencji nie stanowi wprost podstawy do przyznania dodatku pielęgnacyjnego.

Kwestia czy dane schorzenie powoduje, iż ktoś jest niezdolny do samodzielnej egzystencji to generalnie kwestia medyczna, a nie prawna. Od orzeczenia lekarza lub komisji lekarskiej ZUS, można złożyć stosowne odwołanie, o czym dana osoba powinna zostać pouczona na przedmiotowym orzeczeniu.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w uzasadnieniu do wyroku z dnia 1 sierpnia 2018 r. sygn. akt III AUa 612/17  - „Niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej. Termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany w art. 13 ust. 5 u.e.r.f.u.s. oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma, zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu "niezdolność do samodzielnej egzystencji”. Do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie należą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale również nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, przynoszenie w tym celu wiader z węglem, podstawowe prace porządkowe, niewymagające wysiłku fizycznego i prac na wysokości”.

Warto pamiętać o drugim, alternatywnym świadczeniu jakim jest zasiłek pielęgnacyjny - zgodnie z art.16 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (1.) Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

2. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

1. niepełnosprawnemu dziecku;
2. osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3. osobie, która ukończyła 75 lat

3. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21.roku życia.

Warto pamiętać, iż zgodnie z art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych - zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.

Z poważaniem,

Grzegorz Jaroszczyk, prawnik