Zmarł prof. Mike Oliver – twórca społecznego modelu niepełnosprawności

Mike Oliver był brytyjskim aktywistą oraz badaczem, który w 1983 r. wprowadził do obiegu naukowego nowy model niepełnosprawności, który nazwał społecznym modelem niepełnosprawności. Całe swoje życie zawodowe poświęcił rozwijaniu studiów o niepełnosprawności – tzw. disability studies. Jako pierwszy został profesorem zajmującym się tą dziedziną wiedzy.

- Społeczny model przede wszystkim daje możliwość przemyślenia swojego miejsca w społeczeństwie, zarówno w sferze prywatnej, jak i publicznej. Problemem nie jest to, że nie mogę dostać się na salę wykładową, ale to, że nie jest ona dla mnie dostępna – tak prof. Mike Oliver tłumaczył podstawowe założenie społecznego modelu niepełnosprawności.

Mike Oliver był twórcą pisma naukowego „Disability & Society”, które pozostaje wiodącym czasopismem w dziedzinie tzw. disability studies. Sam był osobą z czterokończynowym porażeniem.

Magda Szarota: kopernikański przewrót

O kilka zdań na temat tego wybitnego badacza poprosiliśmy Magdę Szarotę, aktywistkę i badaczkę zajmującą się disability studies na Uniwersytecie w Lancaster w Wielkiej Brytanii.

- Profesor Mike Oliver był i pozostanie kluczową postacią dla studiów o niepełnosprawności oraz dla ruchu osób z niepełnosprawnościami – podkreśla Magda Szarota. – Udowodnił, że przenikliwa refleksja o niepełnosprawności w perspektywie społeczno-ekonomicznej wywodzi się zazwyczaj z działań aktywistycznych samych osób z niepełnosprawnościami i ich sojuszniczek oraz sojuszników. Tak było ze społecznym modelem niepełnosprawności, który dokonał iście kopernikańskiego przewrotu w myśleniu o niepełnosprawności. To dzięki Oliverowi społeczne rozumienie niepełnosprawności wypracowane przez legendarny Związek Osób Fizycznie Niesprawnych przeciw Segregacji (UPIAS) w latach 1970. zyskało naukowy sznyt oraz nazwę, tj. społeczny model niepełnosprawności. To dzięki niemu społeczny model niepełnosprawności został wprowadzony do obiegu naukowego i dał podwaliny do studiów o niepełnosprawności. Efekt domina, który został tymi działaniami zapoczątkowany, trwa do dzisiaj i ma realne przełożenie na życie osób, których niepełnosprawność w jakiś sposób dotyczy lub które zajmują się niepełnosprawnością i prawami człowieka aktywistycznie. Dla przykładu, społeczny model niepełnosprawności miał fundamentalne znaczenie w tworzeniu Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, która jest uznawana przez środowisko osób z niepełnosprawnościami w Polsce i na świecie za rodzaj konstytucji naszych praw. Dorobek profesora Mike Olivera jest dowodem na to, że działania na styku aktywizmu i akademii są najczęściej źródłem prawdziwie przełomowych zmian społecznych.