Trzeba czekać na reformę orzecznictwa? W Sejmie o zrównaniu świadczeń opiekunom

Do podjęcia jakichkolwiek decyzji ws. wyrównania świadczeń dla opiekunów osób z niepełnosprawnością konieczna jest reforma systemu orzekania, wypracowana przez Międzyresortowy Zespół ds. Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy. Tak wynika z informacji podanych podczas posiedzenia sejmowej Komisji ds. Petycji. Chodzi m.in. o rodziców przebywających na wcześniejszych emeryturach, tzw. EWK, czy na świadczeniach przedemerytalnych.

- Zespół zakończył już swoje prace i jego analizy zostały przekazane do Prezesa Rady Ministrów i ministerstw, jednak w tych pierwszych dniach roku nie zostały podjęte żadne decyzje – poinformował Olgierd Podgórski, dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) podczas obrad sejmowej Komisji ds. Petycji.

Nie wiadomo też, kiedy możemy spodziewać się konkretnych informacji o efektach pracy Zespołu.

Podobna opieka, różne świadczenia

15 stycznia 2019 r. Komisja ds. Petycji rozpatrywała m.in. dwie petycje. Pierwsza dotyczyła zrównania ze świadczeniem pielęgnacyjnym emerytury (tzw. EWK) pobieranej ze względu na opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem. Druga zaś – umożliwienia osobom pobierającym świadczenia przedemerytalne otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego.

W obecnym systemie prawnym w Polsce jest kilka grup opiekunów osób z niepełnosprawnością, pobierających z różnych źródeł różne świadczenia.

Są to świadczenia emerytalne z systemu ubezpieczeń społecznych, np. emerytura EWK, która wynosi obecnie 902 zł. Świadczenie pielęgnacyjne, które od 1 stycznia br. wynosi 1583 zł „na rękę”, przysługuje z kolei na mocy ustawy o świadczeniach rodzinnych osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia lub nie podjęły go ze względu na konieczność opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością.

Jest także grupa opiekunów pobierających świadczenia z opieki społecznej, jak np. specjalny zasiłek opiekuńczy, który od 1 listopada zeszłego roku wzrósł o 100 zł i wynosi 620 zł. Inną formą wsparcia jest zasiłek dla opiekuna, w tej samej kwocie (także od 1 listopada 2018 r.).

Kiedy oczekiwane zmiany?

Świadczeń z różnych systemów co do zasady nie można łączyć i nie można wybrać korzystniejszego np. świadczenia pielęgnacyjnego, które jest najwyższe, zamiast emerytury. Nie można także połączyć świadczenia przedemerytalnego ze świadczeniem pielęgnacyjnym ani podwyższyć go do jego wysokości.

- Mamy wyrok Trybunału Konstytucyjnego mówiący o tym, że ten podział opiekunów jest niezgodny z konstytucją. Dlatego priorytetem jest reforma systemu orzecznictwa, aby nie wprowadzać zmian nakładających się na ten niekonstytucyjny stan prawny – uzasadniał Olgierd Podgórski.

Przewodniczący Komisji ds. Petycji, poseł Sławomir Piechota pytał, czy w tej kadencji jest możliwa reforma systemu orzecznictwa, skoro jest ona kluczowa do podjęcia konkretnych działań w obu prezentowanych petycjach. MRPiPS nie przedstawiło jednak żadnych konkretów w tym temacie.

Biuro Analiz Sejmowych obie petycje uznało za zasadne, zaznaczając jednak, że wprowadzenie żądanych zmian miałoby wpływ na finanse Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na budżet państwa.

W obu przypadkach Komisja ds. Petycji zdecydowała się na wystosowanie dezyderatu do MRPiPS z prośbą o analizę grup opiekunów, ich liczby oraz struktury świadczeń i ich wysokości.