Przychodzi pacjent do przychodni...

Wszyscy ubezpieczeni obywatele naszego kraju mają prawo do korzystania z bezpłatnej opieki medycznej. Jak to wygląda w 2018 r.? Do kogo, kiedy, jak i gdzie mogą kierować się pacjenci? Jaką pomoc mogą otrzymać, zgłaszając się do placówki najbliższej miejsca zamieszkania lub dowolnie wybranej?

Możliwość skorzystania z bezpłatnej służby zdrowia mają wszyscy objęci obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, a także członkowie ich rodzin: dzieci, małżonkowie, krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. Ponadto z budżetu państwa finansowane są świadczenia dla dzieci do 18. roku życia, kobiet w ciąży, osób nieubezpieczonych, spełniających kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej, posiadaczy Karty Polaka, osób chorych psychicznie w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej, a także alkoholików i narkomanów w zakresie leczenia odwykowego.

Wizyta u lekarza

Lekarz pierwszego kontaktu

Aby uzyskać dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), należy udać się do odpowiedniej placówki – np. przychodni rejonowej, i złożyć tam deklarację wyboru lekarza POZ. Pacjentowi przysługują m.in.: badania i porady lekarskie, a także możliwość skierowania na badania wychodzące poza kompetencje lekarza pierwszego kontaktu, obowiązkowe szczepienia ochronne, możliwość uzyskania recept na leki itp.

Dokładne informacje na temat kompetencji lekarza pierwszego kontaktu można otrzymać w placówce POZ lub na stronie internetowej NFZ. Warto pamiętać, że pacjentów nie obowiązuje rejonizacja, dlatego każdy może wybrać placówkę, która najbardziej mu odpowiada, składając jedynie deklarację wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ oraz położnej POZ. Wyboru można dokonać trzy razy w roku.

Zdaniem eksperta

Małgorzata Zaława-Dąbrowska, dyrektor Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Lecznictwa Otwartego (SPZZLO) Warszawa-Żoliborz, menedżer publicznego sektora ochrony zdrowia oraz lekarz pediatra i alergolog z ponadtrzydziestoletnim doświadczeniem. SPZZLO Warszawa-Żoliborz, którym zarządza od 13 lat, zatrudnia prawie 800 pracowników oraz udziela kompleksowych świadczeń zdrowotnych dla ok. 200 tys. pacjentów na terenie Żoliborza, Bielan i Łomianek. Dyrektor Małgorzata Zaława-Dąbrowska jest laureatką licznych nagród przyznawanych liderom polskiej służby zdrowia.

Każdy ubezpieczony pacjent ma prawo do zapisu na wizytę do lekarza POZ osobiście, telefonicznie, internetowo (e-kolejkowanie) lub za pośrednictwem osób trzecich. Nie ma większych utrudnień w zapisach do lekarzy, pod warunkiem że nie jest to sezon „grypowy” (jesień–zima), w czasie którego ze względu na wzmożone zachorowania oraz większą liczbę pacjentów bezpieczniej dokonywać zapisów w godzinach przedpołudniowych.

Taka sytuacja występuje we wszystkich placówkach w kraju. W sytuacjach pilnych, jak np. wysoka gorączka, pacjent za zgodą lekarza dyżurującego może być przyjęty poza kolejnością.

fot. sxc.hu

Z informacji uzyskanych od Rzecznika Praw Pacjenta, Bartłomieja Chmielowca, wynika, że w sytuacjach nagłych (stan nagłego zagrożenia zdrowotnego polega na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu, uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagające podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia) pacjent może wezwać zespół ratownictwa medycznego lub udać się na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR).

Opieka poza miejscem zamieszkania

Według Rzecznika Praw Pacjenta, pacjent może skorzystać ze świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej poza miejscem, w którym złożył deklarację wyboru lekarza (np. na wakacjach). Pozwala na to Rozprządzenie Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju podstawowa opieka zdrowotna, dopuszczając w określonych sytuacjach możliwość uzyskania porady lekarza POZ, gdy świadczeniobiorca przebywa poza miejscem zamieszkania i z dala od wybranego przez siebie lekarza (tj. poza terenem działania swojego oddziału wojewódzkiego NFZ).

W przypadkach uzasadnionych względami medycznymi, w szczególności nagłego pogorszenia stanu zdrowia, świadczeniodawca obowiązany jest udzielać świadczeń również ubezpieczonym nieznajdującym się na jego liście świadczeniobiorców. W sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowotnego żaden lekarz nie może odmówić udzielenia pomocy, o czym mówią m.in. zapisy Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Jak przygotować się do wizyty

Przed wizytą u lekarza pacjent powinien zastanowić się, co mu dolega. Czy ma gorączkę: od kiedy ona występuje i jaka jest w danym dniu; co i od jakiego czasu go boli. Lekarz musi też mieć informację o wszystkich zażywanych lekach, gdyż łączenie niektórych może być szkodliwe, a nawet niebezpieczne dla zdrowia. Ponadto podczas wizyty należy pokazać wyniki ostatnich badań, konsultacji, ewentualnie kartę wypisu ze szpitala, a podczas wizyty z dzieckiem jego książeczkę zdrowia. Udając się na badanie, koniecznie trzeba mieć ze sobą dokument tożsamości, również wtedy, gdy idzie się do lekarza z dzieckiem.

Co u stomatologa bezpłatnie?

W ramach NFZ w gabinecie stomatologicznym, który ma podpisaną umowę z Funduszem, można bezpłatnie, bez skierowania i w dowolnym miejscu w kraju:

• zrobić przegląd jamy ustnej
• odbyć instruktaż higieny jamy ustnej
• usunąć złogi nazębne (kamień) raz w roku
• wstawić plomby chemoutwardzalne na zęby od jedynki do trójki
• usunąć każdy ząb
• 2 x w roku zrobić RTG zęba
• raz na 5 lat zrobić protezę akrylową (przy ubytku 5 zębów)
• leczyć mleczaki i lakierować zęby do 18 r.ż.
• leczyć się ortodontycznie do 18 r.ż.

fot. sxc.hu

Diagnostyka

Badania podstawowe i specjalistyczne

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej lekarz zobowiązany jest zlecać badania diagnostyczne, które znajdują się w jego kompetencjach, o ile są mu niezbędne do postawienia diagnozy i leczenia pacjenta. Jeżeli lekarz POZ albo w szpitalu uzna, że konieczne jest dalsze leczenie specjalistyczne lub bardziej zaawansowane badania, może skierować pacjenta do lekarza specjalisty. Do wszystkich lekarzy specjalistów (neurologów, dermatologów, kardiologów, pulmonologów etc.) potrzebne jest skierowanie wystawione przez lekarza pierwszego kontaktu. Wyjątek stanowią: onkolodzy, ginekolodzy, psychiatrzy, stomatolodzy oraz ortodonci. Wynika to ze specyfiki schorzeń związanych z poszczególnymi specjalizacjami medycznymi. Do tych specjalistów powinno zgłaszać się bezpośrednio, zarówno w celu przeprowadzenia rutynowych badań (szczególnie dotyczy to ginekologów i stomatologów), jak również w sytuacjach, gdy wymaga tego stan zdrowia.

Czas oczekiwania na wykonanie badania jest uzależniony od jego rodzaju oraz miejsca, w którym będzie wykonywane. Bardzo przydatny dla pacjentów jest portal NFZ informujący o czasie oczekiwania na poszczególne świadczenia medyczne (Ogólnopolski Informator o Czasie Oczekiwania na Świadczenia Medyczne: kolejki.nfz.gov.pl). Na większość badań pacjenta może skierować lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Bardziej zaawansowane procedury medyczne, np. rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, wymagają jednak skierowania od lekarza specjalisty, np. neurologa lub onkologa. Bez skierowania można natomiast skorzystać z odpłatnych badań krwi i moczu w placówkach posiadających laboratoria.

Pakiet onkologiczny

Szybka terapia onkologiczna to rozwiązanie organizacyjne dla pacjentów, u których lekarze podejrzewają lub stwierdzają nowotwór złośliwy, oraz pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego (chemioterapia, radioterapia, leczenie chirurgiczne).

Pacjent, który zauważy u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy związane ze stanem zdrowia, powinien jak najszybciej skorzystać z porady lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli lekarz stwierdzi, że objawy wskazują na możliwość wystąpienia nowotworu, ma obowiązek skierować pacjenta na badania, które szybko potwierdzą lub wykluczą to podejrzenie. Decyzję o rozpoczęciu terapii podejmuje lekarz rodzinny lub specjalista w szpitalu lub przychodni, który kieruje pacjenta do specjalisty właściwego ze względu na umiejscowienie nowotworu, lub do onkologa oraz wystawi pacjentowi kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego.

Pakiet onkologiczny gwarantuje pacjentom, u których podejrzewa się chorobę nowotworową, określone terminy na wykonanie badań diagnostycznych. Diagnoza musi zostać postawiona w ciągu 7 tygodni od zgłoszenia się pacjenta do specjalisty. Szybka terapia onkologiczna jest realizowana w ramach NFZ, w związku z tym pacjent nie płaci za leczenie.

Badania przesiewowe

Badania przesiewowe, inaczej zwane skriningowymi, przeprowadza się wśród osób nieposiadających danego schorzenia. Są bezpłatne. Podstawowym ich celem jest wykrycie choroby we wczesnej fazie i dzięki temu umożliwienie podjęcia natychmiastowego leczenia. Tego typu badania najczęściej obejmują tzw. grupy wysokiego ryzyka (np. profilaktyka cukrzycy, nowotworów). Jednymi z najpopularniejszych badań przesiewowych są dotyczące kobiecych nowotworów: raka szyjki macicy i raka piersi. Pacjentki z tzw. grup ryzyka, w odpowiednim przedziale wiekowym, zwykle 50+, otrzymują skierowanie na badanie podczas wizyty u lekarza ginekologa lub zaproszenie przesłane drogą pocztową. Niestety, w badaniach tych bierze udział o wiele mniej kobiet, niż powinno.

fot. sxc.hu

Zdaniem eksperta

Dyrektor Małgorzata Zaława-Dąbrowska: W SPZZLO Warszawa-Żoliborz w 2018 r. wykonywane są następujące bezpłatne badania:

• mammografia – radiologiczna metoda badania sutka (gruczołu piersiowego), pozwalająca uwidocznić prawidłowe struktury sutka i ewentualne ich zmiany. Jest to metoda wykrywania raka piersi i innych nieprawidłowości. Program profilaktyki raka piersi obejmuje panie w wieku 50–69 lat, ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia, które w ciągu dwóch ostatnich lat nie wykonywały badania mammograficznego oraz nie zdiagnozowano u nich zmian nowotworowych piersi.
• program profilaktyki układu krążenia – skierowany jest do osób w wieku 35, 40, 45, 50 oraz 55 lat, ubezpieczonych w NFZ, obciążonych czynnikami ryzyka, u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia, które nie wykonywały badań przewidzianych programem w ciągu ostatnich 5 lat.
• program ponadpodstawowej opieki terapeutycznej z zakresu przeciwdziałania uzależnieniom od alkoholu i środków psychoaktywnych – skierowany jest do osób uzależnionych od alkoholu, szkodliwie używających alkoholu i innych środków psychoaktywnych, osób uzależnionych krzyżowo, osób współuzależnionych, dorosłych dzieci alkoholików, osób doświadczających przemocy oraz pacjentów z alkoholowym zespołem abstynencyjnym. Program zdrowotny finansuje M.St. Warszawa.
• program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP) – etap podstawowy – przeznaczony dla osób powyżej 18. roku życia, szczególnie w wieku 40–65 lat, ubezpieczonych w NFZ, palących papierosy oraz byłych palaczy, którzy nie mieli wykonywanych badań spirometrycznych w ramach profilaktyki POChP w ciągu ostatnich 36 miesięcy, u których wcześniej nie zdiagnozowano w sposób potwierdzony przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (przewlekłego zapalenia płuc lub rozedmy).
• program profilaktyki gruźlicy – skierowany do dorosłych (zgłoszonych do pielęgniarki POZ), u których nie rozpoznano wcześniej gruźlicy, a zwłaszcza do osób, które miały bezpośredni kontakt z chorymi na gruźlicę, a także osób, u których stwierdza się przynajmniej jedną z przyczyn ryzyka (bezrobotnych, niepełnosprawnych, obciążonych problemem alkoholowym lub narkomanią oraz bezdomnych).

Inne świadczenia

Nocna i Świąteczna Opieka Zdrowotna

Nocna i świąteczna opieka jest udzielana od poniedziałku do piątku w godzinach od 18.00 do 8.00 dnia następnego oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy. W ramach reformy służby zdrowia w 2017 r. przeniesiono usługi Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej (NiŚOZ) z przychodni rejonowych do szpitali zorganizowanych w ramach tzw. sieci (jeśli w danym rejonie znajduje się szpital zakwalifikowany do sieci). Informacje na temat placówek udzielających tych świadczeń należy szukać na stronach internetowych wojewódzkich oddziałów NFZ.

W razie nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia pacjent może udać się po pomoc do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, niezależnie od tego, gdzie mieszka, i do którego lekarza/pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) złożył swoją deklarację.

fot. sxc.hu

Opieka pielęgniarki środowiskowej

Pacjenci mogą korzystać ze świadczeń pielęgniarki środowiskowej, jeśli złożyli deklarację wyboru do pielęgniarki POZ. Pielęgniarka POZ sprawuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad zadeklarowanymi do niej świadczeniobiorcami i realizuje ją w miejscu udzielania świadczeń, a w przypadkach uzasadnionych wskazaniami medycznymi – w domu pacjenta. Pielęgniarka realizuje świadczenia od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-18.00.

Rejestracja pacjentów do pielęgniarki środowiskowej odbywa się osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem osób trzecich. W schorzeniach ostrych i nagłych zachorowaniach, gdy wymaga tego stan pacjenta, świadczenia udzielane są w dniu zgłoszenia. W schorzeniach przewlekłych pielęgniarka uzgadnia termin wizyty z pacjentem. Świadczenia na podstawie zlecenia lekarskiego lub skierowania udziela zgodnie z terminami określonymi w treści zlecenia lub skierowania. Jeśli stan chorego wymaga zachowania ciągłości świadczeń pielęgniarskich także po godzinie 18.00 lub w soboty, niedziele i dni wolne od pracy, wówczas otrzymuje on pomoc w ramach tzw. opieki całodobowej.

Transporty sanitarny

Zgodnie z wytycznymi NFZ pacjentowi na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, w przypadku konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia, z wyłączeniem stanów nagłego zagrożenia zdrowia lub życia, kiedy wzywane jest pogotowie ratunkowe. Transport sanitarny realizowany jest także w sytuacji potrzeby zachowania ciągłości leczenia oraz w przypadku dysfunkcji narządu ruchu, uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego.

Rehabilitacja

W polskim systemie ochrony zdrowia rehabilitacja zajmuje jedno z ważniejszych miejsc. Jest niezbędna w okresie powrotu pacjenta do zdrowia oraz utrzymywania jak najlepszej sprawności fizycznej człowieka. Fizjoterapeuci kształcą się i pracują w różnych dziedzinach medycyny. Pracują w większości oddziałów szpitalnych, od neonatologii po oddziały dla seniorów. Zgodnie z wytycznymi NFZ lekarz rehabilitacji kwalifikuje chorego na odpowiedni rodzaj rehabilitacji, zlecając cykl niezbędnych zabiegów. Może zlecić zabiegi fizykoterapeutyczne, np. laser, ultradźwięki, zabiegi elektroterapeutyczne czy światłolecznictwo. Może również zlecić ćwiczenia indywidualne, czyli ćwiczenia z fizjoterapeutą, który dostosowuje swoją pracę do dolegliwości bólowych danego pacjenta. Natomiast fizjoterapeuta, według wytycznych NFZ, realizuje zlecone zabiegi przez lekarza dla danego pacjenta, wcześniej informując o rodzaju i lokalizacji zabiegu oraz czasie trwania. Podczas pracy indywidualnej fizjoterapeuta przeprowadza wywiad, wykonuje różnego rodzaju testy diagnostyczne, w celu jak najlepszej i jak najszybszej pomocy pacjentowi w powrocie do zdrowia, i fizykoterapeutyczne, przeznaczone dla wszystkich grup wiekowych, od niemowląt do seniorów.

fot. Ewa Strasenburg

Z usług rehabilitanta pacjent może korzystać w domu na podstawie skierowania od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, jednakże nie wszystkim pacjentom należą się tego typu świadczenia. Z takiej pomocy mogą korzystać pacjenci, który nie poruszają się samodzielnie i nie mają możliwości dotarcia na zabiegi do placówki opieki zdrowotnej. Świadczenia udzielane są głównie osobom z zaburzeniami funkcji motorycznych, spowodowanych np. uszkodzeniami rdzenia kręgowego, chorobami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych lub kolanowych. Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje do 80 dni zabiegowych u jednego pacjenta w roku kalendarzowym. Każdego dnia można wykonać maksymalnie 5 zabiegów u konkretnego pacjenta.

Placówki ochrony zdrowia oferują też świadczenia rehabilitacyjne w pełni refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, który finansuje do 80 dni zabiegowych w roku kalendarzowym. W rehabilitacji domowej wykonywanych jest do 5 zabiegów dziennie w dziesięciodniowym cyklu terapeutycznym. Tę ofertę można wzbogacić, wykupując dodatkowe zabiegi. Istnieje też możliwość pełnopłatnego korzystania ze świadczeń rehabilitacyjnych. Koszty dotyczące tych usług należy ustalać w danej placówce.

Zdaniem eksperta

Dyrektor Małgorzata Zaława-Dąbrowska: SPZZLO Warszawa-Żoliborz zapewnia kompleksowe usługi medyczne, obejmujące podstawową opiekę zdrowotną, specjalistykę, stomatologię i ortodoncję, rehabilitację i fizykoterapię, opiekę psychiatryczno-psychologiczną i leczenie uzależnień, diagnostykę laboratoryjną, obrazową, przepływową i wysokospecjalistyczną, medycynę pracy, medycynę szkolną oraz transport sanitarny. Dzięki szerokiej gamie świadczeń zdrowotnych nasi pacjenci mają dostęp w najbliższej okolicy zamieszkania do różnorodnych usług medycznych, bez konieczności korzystania z opieki szpitalnej.

Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na wysokospecjalistyczne usługi diagnostyczne, otworzyliśmy Pracownię Tomografii Komputerowej i Rezonansu Magnetycznego przy ul. Żeromskiego 13, realizującą usługi NFZ, jak i komercyjnie. Badania wykonywane w nowoczesnej pracowni, wyposażonej w aparaturę medyczną najnowszej generacji, realizowane są w krótkich terminach. Ze względu na emisję promieniowania rentgenowskiego badania tomograficzne (zarówno w ramach NFZ, jak i komercyjnie) wykonywane są na podstawie skierowania od lekarza, natomiast w przypadku rezonansu magnetycznego takie skierowanie na badanie komercyjne nie jest wymagane.

W należącej do SPZZLO Warszawa-Żoliborz Poradni Okulistycznej przy ul. Kochanowskiego 19 wykonywana jest optyczna koherentna tomografia komputerowa dna oka (OCT), stanowiąca jedną z najnowocześniejszych metod diagnostycznych, wykorzystujących skaning optyczny. Jest to nieinwazyjne badanie służące wykrywaniu chorób siatkówki, związanych z takimi schorzeniami, jak zmiany cukrzycowe oka, jaskra oraz nowotwory. Na badanie OCT wymagane jest skierowanie od lekarza okulisty. Prowadzimy też Nocną i Świąteczną Opiekę Zdrowotną. W placówce SPZZLO Warszawa-Żoliborz świadczymy rehabilitację w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia oraz odpłatnie (komercyjnie). Usługi komercyjne, w tym masaże oraz różnego rodzaju zabiegi, wykonywane są pojedynczo oraz w cyklach 5- i 10-dniowych, które są bardziej korzystne w razie konieczności wykonania kilku zabiegów. Wszystkie usługi można wykupić także w ramach pakietów promocyjnych. Dla seniorów powyżej 70. roku życia oferujemy specjalne pakiety z dużymi rabatami.

Placówki należące do SPZZLO Warszawa-Żoliborz:

• ul. Szajnochy 8, tel. 22 11 66 800
• ul. Kochanowskiego 19, tel. 22 633 10 11
• ul. Elbląska 35, tel. 22 633 42 77, kom. 784 474 218
• ul. Conrada 15, tel. 22 663-21-54, kom. 798 118 393
• ul. Felińskiego 8, tel. 22 839 24 40, kom. 784 402 091
• ul. Klaudyny 32, tel. 22 833 00 00, kom. 798 117 979
• ul. Kleczewska 56, tel. 22 834-83-28, kom. 798 118 389
• ul. Kochowskiego 4, tel. 22 839 47 36
• ul. Sieciechowska 4, tel. tel. 22 561 57 60, kom. 798 118 378
• ul. Wrzeciono 10c, tel. 22 835 30 01, kom. 784 491 672
• ul. Żeromskiego 13, tel. 22 834 24 31, kom. 784 406 562
• Łomianki, ul. Szpitalna 6, tel. 22 751 10 55, kom. 728 829 413

Więcej informacji: www.spzzlo.pl.