Dlaczego warto ćwiczyć? Dla własnego szczęścia

W Polsce, jak wynika ze spisu powszechnego, jest około 2 mln osób z niepełnosprawnością ruchową. Zaledwie jedna na tysiąc ćwiczy w klubach należących do Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych „START”. Dla porównania w przypadku klubów sportowych dla osób uznawanych za sprawne, ćwiczących jest 24 osoby na tysiąc.

Sport może znacząco podnosić jakość życia osób z niepełnosprawnością zarówno pod kątem psychicznym, jak i społecznym oraz dodatnio wpływać na stan zdrowia fizycznego. Niestety, w Polsce aktywność sportowa i rekreacyjna osób z niepełnosprawnością wciąż jest na bardzo niskim poziomie.

Sport wspomaga rehabilitację

Niewielka aktywność fizyczna osób z niepełnosprawnością skutkuje różnymi problemami. Po pierwsze zdrowotnymi. Znacznie zmniejsza się ogólna siła mięśni, przez co osoby te tracą samodzielność w wykonywaniu pewnych czynności. W przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, mogą pojawiać się przykurcze mięśni i deformacje stawów, a także ograniczenie zakresu wykonywanych ruchów. Im dłuższy okres fizycznej bezczynności, tym trudniejsza staje się rehabilitacja. Zwiększa się również prawdopodobieństwo występowania nieprawidłowej postawy, a także chorób związanych z układem krążeniowo-oddechowym.

- Sport i rekreacja ruchowa jest kluczową sprawą w aspekcie rehabilitacji i powrotu do możliwej sprawności dla osób niepełnosprawnych – komentuje Radosław Krowiak, fizjoterapeuta polskiej kadry koszykarzy na wózkach. – Pracując z kadrą Polski w koszykówce na wózkach, wielokrotnie byłem świadkiem, jak regularne ćwiczenia i uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne zmniejszały ich fizyczne ograniczenia oraz budowały mechanizmy kompensacyjne. Często niewytłumaczalne medycznie, przyspieszające powrót funkcji uszkodzonych części ciała (np. poprawa stabilizacji tułowia czy powrót czucia mięśni).

Sport dodaje odwagi

Uprawianie sportu może być ważnym aspektem życia osoby z niepełnosprawnością nie tylko w aspekcie zdrowia.

- Sport to coś więcej niż samo usprawnianie. To realizacja swojej pasji i spełnianie marzeń, miejsce na pokaz siły oraz ambicji czy też możliwość rywalizacji, mimo ograniczeń zdrowotnych – tłumaczy Radosław Krowiak. – Sportowcy mają do siebie i swojej niepełnosprawności duży dystans, nie czują się wykluczeni społecznie, ponieważ występują publicznie na różnych imprezach sportowych.

Fizjoterapeuta Krowiak zwraca szczególną uwagę na efekty sportowe, które zwiększają samodzielność osoby z niepełnosprawnością.

- Sprawność uzyskana przez trening sportowy pozwala na łatwiejsze wykonywanie czynności dnia codziennego, takich jak przemieszczanie się, toaleta, ubieranie, gotowanie, jazda samochodem, praca – wylicza. – To z kolei ułatwia również pokonywanie na wózku barier komunikacyjnych typu nierówne chodniki, wysokie krawężniki, schody i progi w budynkach, wąskie drzwi, które często mogą ograniczać dostęp do udziału w życiu społecznym. W wielu przypadkach możemy się od osób niepełnosprawnych uczyć zaradności, pozytywnego myślenia oraz motywacji do działania – dodaje fizjoterapeuta.

Gdzie i jak zacząć uprawiać sport? Przeczytaj spis klubów sportowych na portalu Niepelnosprawni.pl!

Wsparcie samooceny

Osoby z niepełnosprawnością mają często obniżoną samoocenę. Zazwyczaj czują się niekomfortowo, kiedy muszą prosić innych o pomoc. Mają przeświadczenie, że mogliby to zrobić sami, ale nie są w stanie. Obniżenie poczucia własnej wartości prowadzi do zmniejszenia ich uczestnictwa w życiu społecznym, a w efekcie do osamotnienia i alienacji.

- Samoocena wiąże się z umiejętnościami i wiarą we własne możliwości. Uprawianie sportu może ją więc podnosić, gdy zauważamy własne postępy (nawet te najdrobniejsze) . Z porażek zaś i błędów czerpiemy informację, nad jakimi elementami warto jeszcze popracować – mówi psycholog Małgorzata Piotrowska. – Nie pomaga natomiast porównywanie się z gwiazdami sportu i oczekiwanie nierealnie szybkiego przyrostu umiejętności. Poczucie własnej wartości to ogólna ocena siebie jako człowieka, razem z silnymi i słabymi stronami, niezależnie od sukcesów i porażek. Z tym poczuciem wiąże się akceptowanie wszystkich emocji - zarówno radości i satysfakcji, jak i smutku, złości czy wstydu, a tego sport z pewnością może nauczyć – dodaje psycholog.

Brak aktywności to też problem opiekunów

Brak aktywności fizycznej osób z niepełnosprawnością dotyka także ich najbliższe otoczenie. Z powodu ograniczenia funkcji ruchowych stają się one zależne od swoich opiekunów. Wydłuża się lista czynności, których nie są w stanie wykonywać samodzielnie.

Na podstawie liczby wypłacanych zasiłków dla opiekunów można oszacować, że w Polsce może być nawet 50 tys. osób, które nie mogą podjąć stałej pracy zarobkowej ze względu na sprawowanie dziennej opieki nad dorosłymi osobami z niepełnosprawnością.

Włączyć do społeczeństwa

Często indywidualne problemy osoby z niepełnosprawnością stają się problemem społecznym. Społeczeństwo – osoby sprawne, które nie mają na co dzień bezpośredniego kontaktu z osobami z niepełnosprawnością, mają trudności w zaakceptowaniu różnic i traktowaniu tych osób na równi.

Rozwiązanie tego problemu (przynajmniej w teorii) wydaje się proste. Należy zwiększyć uczestnictwo osób z niepełnosprawnością w życiu społecznym, na przykład w środowisku pracy. A to wymaga od nich usamodzielnienia się, co jest możliwe dzięki namawianiu ich do fizycznej aktywności. Oczywiście to, że zachęcimy kogoś do sportu nie sprawi, że ta osoba wstanie z wózka. Jednak poprawienie sprawności mięśni, zakresu ruchów, odporności psychicznej i mobilności osób z niepełnosprawnością pozwoli im aktywniej uczestniczyć w życiu zawodowym i społecznym.

Potrzebujemy promocji sportu

Niestety obecnie aktywność fizyczna osób z niepełnosprawnością ruchu jest niewielka. W ocenie NIK w latach 2013-2015 wspieranie i promocja sportu powszechnego osób z niepełnosprawnością była niewystarczająca i nieskuteczna.

- W środowisku lokalnym Krakowa i okolic liczba inicjatyw związanych z prowadzeniem i organizacją zajęć sportowych dla osób niepełnosprawnych nie była zbyt wielka – przyznaje Michał Muniak, trener sekcji sportowej osób niepełnosprawnych AZS AWF Kraków. – W związku z tym klub sportowy AZS AWF Kraków podjął się utworzenia sekcji osób niepełnosprawnych. Klub, działający od 1976 roku, obecnie zrzesza 600 członków w sekcjach wyczynowych: gimnastyki sportowej, kajakarstwie slalomowym, lekkiej atletyce, szermierce, wioślarstwie i taekwondo olimpijskim oraz w sekcji akademickiej uczestniczącej w Małopolskiej Lidze Akademickiej. Do tej pory osoby niepełnosprawne, zgłaszające się do klubu z chęcią uprawiania sportu, trenowały w grupach wyczynowych. Nie było to idealne rozwiązanie, chociaż osoby niepełnosprawne miały możliwość integracji oraz treningu z najlepszymi zawodnikami pełnosprawnymi, medalistami igrzysk. Wynikiem tych działań był brązowy medal Igrzysk Paraolimpijskich w skoku w dal Anny Trener-Wierciak – podsumowuje trener.

Stąd, dobrą wiadomością jest podjęta w tym roku decyzja o utworzeniu w Krakowie odrębnej sekcji dla osób niepełnosprawnych.

- Obecnie tworzymy grupę sekcji lekkoatletycznej, zapraszając osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu, narządu wzroku oraz intelektualną. Na zajęcia mogą uczęszczać zarówno dzieci i młodzież jak i osoby dorosłe. Ćwiczymy trzy razy w tygodniu na obiektach sportowych Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie – dodaje trener Michał Muniak.

Niepełnosprawny na stoku

W odpowiedzi na potrzebę sportowej aktywizacji osób z niepełnosprawnością, pojawiają się wydarzenia o charakterze sportowym skierowane do tych, którzy chcą uprawiać konkretną dyscyplinę. Jednym z nich jest organizowany przez Fundację Poland Business Run tygodniowy obóz snowboardowy (Adaptive Snow Camp) dla osób z niepełnosprawnością ruchu.

Celem obozu, poza świetną zabawą na stoku, jest wzrost aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych ruchowo oraz ich społeczna integracja, a także edukacja w zakresie snowboardingu i sportowego użycia protez.

Więcej o wydarzeniu możesz przeczytać na portalu Niepelnosprawni.pl.