Bezpłatne porady prawne dla osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów w całym kraju?

Rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do skorzystania z bezpłatnej porady prawnej o osoby z niepełnosprawnością oraz ich opiekunów, wprowadzenie nowych usług i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego – to niektóre propozycje prezydenckiego projektu nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nad którą trwają prace w Sejmie.

Nowelizacja zakłada m.in. że w ramach punktów nieodpłatnej pomocy prawnej mogą być prowadzone mediacje. Punkty miałyby zapewnić również poradnictwo obywatelskie szczególnie w zakresie porad dla osób zadłużonych, w sprawach mieszkaniowych, w zakresie zabezpieczenia społecznego, wynikających z aktualnych ważnych problemów społecznych.

Dotychczas można było uzyskać poradę prawną tylko na etapie przedsądowym, nowelizacja zakłada jej udzielenie również w toku postępowania sądowego. Zgodnie z proponowanymi zmianami, porady prawne nie obejmowałyby spraw podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z zakresu prawa celnego, dewizowego i handlowego, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do jej rozpoczęcia.

Więcej osób skorzysta z pomocy

Zmiany zakładają rozszerzenie grona osób, które mogłyby skorzystać z bezpłatnych porad prawnych, o osoby z niepełnosprawnością, objęte innymi systemami pomocy publicznej, takimi jak pomoc społeczna, wsparcie rodziny, bezrobotnych, przeciwdziałanie przemocy domowej, profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych lub kuratela sądowa. W przypadku tych grup osób nie byłoby uwzględnianie kryterium dochodowe.

W trakcie listopadowego posiedzenia Podkomisji nadzwyczajnej, która zajmuje się nowelizacją, Biuro Legislacyjne Sejmu zaproponowało poprawkę uzgodnioną z Kancelarią Prezydenta, aby do wyżej wymienionych grup dołączyć także opiekunów osób z niepełnosprawnością. Wcześniej taki wniosek zgłaszali także przedstawiciele powiatów.

Uczestniczka posiedzenia zaproponowała również dołączenie do grupy uprawnionych opiekunów prawnych lub kuratorów osób ubezwłasnowolnionych.

Kogo wpuścić do systemu?

Rozgorzała także dyskusja, czy w ogóle tworzyć zamknięty katalog uprawnionych, czy też pozostawić go otwartym, tzn. każdy, kto by tego potrzebował, mógłby skorzystać z bezpłatnej porady prawnej. Obecnie szacuje się, że grupa uprawniona do tego liczy 21 mln osób, ale są to dane obarczone błędem, gdyż wielokrotnie ta sama osoba może zaliczać się do kilku różnych grup uprawnionych, realnie więc grupa ta może wynosić 13 mln osób. Jak wskazała przedstawicielka prezydenta podczas posiedzenia, rozszerzenie katalogu może spowodować dołączenie ok. 7 mln uprawnionych.

- Od 20 lat dla mieszkańców Warszawy prowadzimy bezpłatne porady prawne, które są otwarte dla każdego; nie zauważyliśmy, by nadużywały tego osoby bogate. System niestety zawsze będzie nierówny, bo np. kobieta w ciąży, która jest bogata, będzie mogła skorzystać z bezpłatnych porad, albo posiadacz Karty Dużej Rodziny, który jest zamożny, również wejdzie do systemu – mówiła przedstawicielka Biura Porad Obywatelskich, odpierając zarzut, że w przypadku katalogu otwartego uprawnionych będą tego nadużywali np. ludzie bogaci.

Filip Czarnecki z Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych opowiedział się za katalogiem otwartym.

- Wystarczy oświadczenie, że z powodu różnych przyczyn nie stać mnie na skorzystanie z odpłatnych porad prawnych – mówił podczas posiedzenia podkomisji.

377,5 tys. porad rocznie

„W 2016 r. udzielono 377 tys. 506 porad prawnych, w tym: 237 tys. 389 porad w 882 punktach prowadzonych przez adwokatów lub radców prawnych i 140 tys. 117 porad w 642 punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Zatem na jeden punkt prowadzony przez adwokatów lub radców prawnych przypada średnio nieco ponad 269 porad, zaś na punkt prowadzony przez organizacje pozarządowe – nieco ponad 218 porad” – czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji.