Opiekuję się bratem męża. Co mi przysługuje?

Chciałam zapytać o taką rzecz. Od 10 lat opiekuję się wraz z mężem jego niepełnosprawnym bratem, ma pampersy, chodzi, nie mówi, obecnie chłopak ma 19 lat i to ja jestem wyłącznym opiekunem chłopca. Dwa lata temu pytałam w gminie, czy należy mi się jakiekolwiek wsparcie, ponieważ nie jestem w stanie podjąć pracy, jednak wtedy powiedziano mi, że nie ma na to szans, a co teraz, kiedy jestem zatwierdzonym przez sąd opiekunem dorosłego niepełnosprawnego? Dostaje on dodatkowo pieniądze z rodziny zastępczej. Proszę o szybką odpowiedź, czy należy mi się zasiłek pielęgnacyjny i gdzie mam złożyć odpowiedni wiosek?

Szanowna Pani,

zgodnie z art. 17 ust. 1 Ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne (bo o nie zapewne Pani pyta) z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

1. matce albo ojcu,
2. opiekunowi faktycznemu dziecka,
3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Natomiast zgodnie z art. 16 a w/w ustawy, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli:

1. nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub
2. rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej

– w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wprost nie została Pani wymieniona w w/w przepisach jako osoba uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad niepełnosprawnym bratem Pani męża, aczkolwiek nie mogę wykluczyć sytuacji wyjątkowej, a mianowicie iż Wojewódzki Sąd Administracyjny, do którego odwołałaby się Pani od decyzji odmawiającej Pani świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego wyjątkowo przyznałby Pani w przedstawionej przez Pani sytuacji rodzinnej stosowne świadczenie.

Odnośnie wynagrodzenia dla opiekuna prawnego, warto zwrócić uwagę na art. 53a Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zgodnie z którym wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd. Wynagrodzenie to, obliczone w stosunku miesięcznym, nie może przekraczać 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia. Udzielenie świadczeń w postaci wynagrodzenia za sprawowanie opieki nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania decyzji administracyjnej.

Z poważaniem,

Grzegorz Jaroszczyk, prawnik