Helsińska Fundacja Praw Człowieka: orzeczenie może stygmatyzować

Konieczne są zmiany w zasadach oznaczania przyczyny niepełnosprawności w orzeczeniach. Obecne ujawniają wrażliwe dane i mogą stygmatyzować. Na problem zwróciła uwagę Helsińska Fundacja Praw Człowieka (HFPC).

Fundacja wystąpiła do zespołu legislacyjnego przygotowującego całościową reformę systemu orzekania o niepełnosprawności o zmiany dotyczące oznaczania przyczyn niepełnosprawności.

Jeden symbol, wiele schorzeń

Obecnie Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, której podlega zagadnienie orzecznictwa, nie zawiera zapisów dotyczących ujawniania danych wrażliwych, jakimi są symbole niepełnosprawności. Regulacje dotyczące tych danych pozostawia w gestii rozporządzeń.

Obowiązujące w dzisiejszym prawodawstwie Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności zaleca zamieszczenie informacji na temat przyczyny niepełnosprawności w orzeczeniu za pomocą jednego lub kilku symboli wymienionych w rozporządzeniu.

„Jeden symbol niepełnosprawności odpowiada całym grupom schorzeń, bez podziału na ich stopień – czytamy na stronie HFPC. – Dlatego na przykład zarówno osoba z lekką depresją, jak i ciężką schizofrenią będą miały na orzeczeniu o niepełnosprawności takie samo oznaczenie, co może budzić obawy, że przedstawienie takiego dokumentu w miejscu pracy doprowadzi do stygmatyzacji społecznej”.

Dobra okazja do zmian

HFPC dowodzi, że nie jest to zgodne z Konstytucją. Ze względu na prawo do prywatności to ustawa, a nie rozporządzenie powinna regulować, jakie dane osobowe można umieszczać w orzeczeniu o niepełnosprawności. Wątpliwości budzi również sam fakt ujawniania wrażliwych danych i narażenie na dyskryminację w miejscu pracy.

W związku z tym, że orzeczenie musi być przedstawione pracodawcy, żeby można było skorzystać z różnego rodzaju uprawnień przysługujących osobom z niepełnosprawnością, dochodzi do bardzo daleko idącej, nieuzasadnionej ingerencji w prawa jednostki.

Zdaniem HFPC, trwające obecnie prace legislacyjne stanowią doskonałą okazję do wyeliminowania wskazanych mankamentów i zastąpienia dotychczasowych przepisów innymi rozwiązaniami, w mniejszym zakresie ingerującymi w prywatność pracowników.