Podjęcie pracy przez podopiecznego oznacza odebranie świadczenia opiekunowi?

Do redakcji portalu Niepelnosprawni.pl coraz częściej zgłaszają się pobierający świadczenie pielęgnacyjne opiekunowie dorosłych osób z niepełnosprawnością. Otóż jednostki wypłacające im świadczenie informują o możliwości jego odebrania, gdy podopieczny podejmie pracę. Przepisy nie wspominają jednak o takiej możliwości, dlatego poprosiliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o opinię w tej sprawie. Oto odpowiedź.

Co mówią przepisy?

Przepisy dość dokładnie określają, kiedy świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. Dzieje się tak, gdy:

1. osoba sprawująca opiekę:
   1. ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
   2. ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
2. osoba wymagająca opieki:
   1. pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
   2. została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
3. na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
4. na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
5. na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Pracownik też potrzebuje opieki

Wydaje się więc, że podjęcie pracy przez podopiecznego, często w niepełnym wymiarze lub pracy zdalnej, nie oznacza ani spełnienia warunków określonych przepisami ustawy, ani zaprzestania sprawowania osobistej opieki. Opiekunowie w dalszym ciągu sprawują bowiem wielogodzinną opiekę, bywają asystentami pracujących podopiecznych czy pomagają w dotarciu do miejsca pracy.

Świadczenie wypłacane jest przecież także opiekunom, jeśli dziecko korzysta z całodobowej opieki w placówce leczniczej w wymiarze krótszym niż pięć dni w tygodniu.

Przy ubieganiu się o ww. świadczenie nie obowiązuje kryterium dochodowe, dlatego podjęcie zatrudnienia przez podopiecznego także pod tym względem nie ma wpływu na prawo do otrzymywania świadczenia.

Zapytaliśmy więc resort rodziny, czy słusznie opiekunowie pobierający świadczenie pielęgnacyjne otrzymują informację, że utracą świadczenie po podjęciu zatrudnienia przez podopiecznego?

Wprost zapisu nie ma, ale...

Biuro Ministra i Komunikacji Społecznej w odpowiedzi podkreśliło, że faktycznie Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych „nie zawiera zapisu, który wprost wskazywałby, że aktywność zawodowa osoby niepełnosprawnej powoduje utratę prawa do świadczenie pielęgnacyjnego przyznanego osobie deklarującej sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną”.

Ministerstwo przypomina jednak, że warunkiem otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna jest jego rezygnacja z pracy lub niepodejmowanie jej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą z niepełnosprawnością.

„Jeśli więc wymiar i rodzaj zatrudnienia/ aktywności zawodowej podjętych przez osobę niepełnosprawną nie uzasadnia konieczności rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia przez jej opiekuna, to może to stanowić podstawę uchylenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego” – informuje resort rodziny.

Podkreśla jednak pewną uznaniowość w tej kwestii.

„Ostateczna ocena i rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy należy do kompetencji gminnego organu realizującego świadczenia rodzinne – czytamy. – Rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy dokonuje w formie decyzji administracyjnej, od której stronie przysługuje prawo do odwołania, w terminie i trybie wskazanym w pouczeniu otrzymanej decyzji”.