Płacz po narodzinach. Skąd brać pieniądze?

Leki, pieluchy, odżywki, ale też zajęcia rehabilitacyjne i pozaszkolne, wyposażenie domu w odpowiednie sprzęty, urządzenia medyczne itp. Skąd brać pieniądze na dziecko chore lub z niepełnosprawnością? Dokąd się udać? Tłumaczymy krok po kroku.

Podpowiada: Ewa Szymczuk, doradca socjalny z Centrum Integracja Warszawa

Przeczytajcie też artykuł „Płacz po narodzinach. Jak stanąć na nogi?”, w którym piszemy o tym, jak poradzić sobie z emocjami, których doświadczają rodzice po usłyszeniu wiadomości o chorobie lub niepełnosprawności dziecka, a także poradnik „Płacz po narodzinach. Gdy lekarz popełnił błąd...”, w którym wyjaśniamy, co robić, gdy podejrzewacie, że niepełnosprawność Waszego dziecka wynika z zaniedbań lub błędnych działań leczniczych, winy lekarza, personelu medycznego.

Krok I. Orzeczenie

Przede wszystkim, jak najszybciej wyróbcie dziecku orzeczenie o niepełnosprawności. To bardzo ważny dokument! Dzięki niemu będziecie mogli ubiegać się o rozmaite świadczenia i zapomogi z systemu wsparcia społecznego, a także wraz z dzieckiem korzystać z różnych ulg i uprawnień przewidzianych prawem dla dzieci z niepełnosprawnością i ich opiekunów.

Orzeczenia o niepełnosprawności wydają miejskie/powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Dowiedzcie się w urzędzie swojej gminy, miasta, powiatu, gdzie działa taki zespół.

Więcej informacji o orzekaniu do celów pozarentowych znaleźć można w poradniku na naszym portalu.

Krok II. Wsparcie socjalne

Skontaktujcie się z miejskim, gminnym, powiatowym ośrodkiem, który wypłaca świadczenia rodzinne w Waszej miejscowości (np. ośrodkiem pomocy społecznej, centrum pomocy rodzinie, lub wydziałem spraw społecznych w urzędzie miasta/gminy). Tam uzyskacie:

• Jednorazową zapomogę pieniężną dla rodzin, w których urodziło się dziecko chore lub z niepełnosprawnością – 4000 zł. To nowy rodzaj świadczenia wprowadzonego od 2017 r. przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
  • Aby otrzymać zapomogę, w ciągu 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka przedstawcie zaświadczenie lekarskie potwierdzające nieuleczalną, zagrażającą życiu chorobę lub ciężką niepełnosprawność, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
  • Kwota jest wypłacana bez względu na dochód, który osiąga rodzina.
• Świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie w ramach Programu „Rodzina 500+”. Przyznawane jest na drugie i kolejne niepełnoletnie dziecko w rodzinie – bez względu na to, czy jest chore, z niepełnosprawnością, czy zdrowe, i niezależnie od dochodów rodziców.
  • Uwaga, ważne! Można jednak uzyskać to świadczenie już na pierwsze dziecko, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 1200 zł, a przynajmniej jedno z dzieci jest niepełnosprawne.
  • Więcej informacji o Programie „Rodzina 500+” przeczytasz w artykule na naszym portalu.
• Świadczenie pielęgnacyjne – w 2017 r. miesięcznie: 1406 zł netto + składki na ubezpieczenie społeczne.
  • Prawo do tego świadczenia mają rodzice, faktyczni opiekunowie dziecka lub jego rodzice zastępczy pod warunkiem, że rezygnują z pracy lub jej nie podejmują, aby sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, które posiada orzeczenie o niepełnosprawności z odpowiednimi wskazaniami, o których więcej piszemy w artykule na naszym portalu.
  • Jeśli w rodzinie jest więcej dzieci z niepełnosprawnością, świadczenie mogą otrzymać oboje rodzice, o ile będą spełniać powyższe warunki.
  • Świadczenie przysługuje, jeśli niepełnosprawność dziecka powstała zanim ukończyło ono 18 lub 25 lat (jeśli się uczy).
  • Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane jest niezależnie od dochodów rodziny.
  • Od świadczenia pielęgnacyjnego odprowadzane są składki ZUS, co gwarantuje opiekunowi, że w przyszłości otrzyma emeryturę, mimo że nie pracował.
  • Jeśli Wasze dziecko odejdzie – stracicie wprawdzie prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, ale będziecie mogli ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne.
  • Więcej o świadczeniu pielęgnacyjnym znajdziecie na naszym portalu.
• Zasiłek pielęgnacyjny – 153 zł miesięcznie.
  • Przyznawany jest dziecku bez względu na dochód rodziny, pod warunkiem, że ma ono orzeczenie o niepełnosprawności.
  • Więcej o zasiłku pielęgnacyjnym piszemy na naszym portalu.
• Zasiłek rodzinny.
  • Możecie na niego liczyć, jeśli przeciętny dochód Waszej rodziny w przeliczeniu na jednego członka nie przekracza kwoty 764 zł.
  • Zasiłek ten można pobierać, dopóki dziecko nie skończy 18 lat lub 23 lat – jeśli będzie się dalej uczyć i mieć orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
  • Wysokość zasiłku zależy od wieku dziecka – do 5 lat: 95 zł od 6 do 18 lat: 124 zł, od 19 do 23 lat: 135 zł.
• Dodatki do zasiłku rodzinnego:
  • na kształcenie i rehabilitację dziecka – 90 zł miesięcznie dla dzieci do 5 lat oraz 110 zł miesięcznie dla dzieci do 23 lat,
  • na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 113 zł,
  • na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 69 zł,
  • z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – do kwoty 95 zł,
  • z tytułu samotnego wychowywania dziecka – 273 zł w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Krok III. Świadczenia z NFZ

Sprzęt lub środki pomocnicze

Jeśli dziecko musi na co dzień korzystać ze sprzętu ortopedycznego lub rehabilitacyjnego albo środków pomocniczych, czyli np. aparatu ortopedycznego, gorsetu, wózka inwalidzkiego, kul, aparatu słuchowego, cewników, pieluch lub sprzętu stomijnego itp., zwróćcie się o dofinansowanie do zakupu tych przedmiotów do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).

Potrzebujecie do tego zlecenia wydanego przez lekarza (o specjalności wskazanej w odpowiednich przepisach), który opiekuje się dzieckiem. Dokument należy potwierdzić w swoim oddziale NFZ. Zależnie od rodzaju przedmiotu: albo otrzymacie go bezpłatnie, albo zakupicie z bonifikatą – wtedy potrzebny jest wkład własny. Zasady te reguluje odpowiednie rozporządzenie Ministra Zdrowia, a lista ww. przedmiotów co jakiś czas zmienia się.

Więcej informacji o dofinansowaniu do sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego i środków pomocniczych znajdziecie na naszym portalu.

Pielęgniarka

Jeśli dziecko potrzebuje pielęgniarki, NFZ finansuje tzw. długoterminową opiekę pielęgniarską. Przysługuje ona m.in. dzieciom przewlekle chorym, które nie muszą być w szpitalu, ale wymagają systematycznej opieki.

Pielęgniarka odwiedzi Was minimum cztery razy w tygodniu, a w wyjątkowych sytuacjach także w weekendy i święta. Pomoże m.in. zrobić zastrzyk, założyć kroplówkę, zmienić opatrunki itp.

Aby uzyskać takie wsparcie, musicie mieć skierowanie od lekarza, który opiekuje się dzieckiem.

Jaką jeszcze pomoc możecie uzyskać z NFZ?

• Wyjazd dziecka do sanatorium lub na leczenie uzdrowiskowe – finansowane jest przez NFZ, ale musicie zapłacić za dodatkowe zabiegi oraz częściowo za wyżywienie i zakwaterowanie dla dziecka. O zasadności wyjazdu, miejscu i terminie pobytu decydują lekarze NFZ. Bądźcie cierpliwi, bo kolejki są długie. Uwaga, ważne! Dzieci w wieku od 3 do 6 lat mogą jechać do sanatorium pod opieką osoby dorosłej, ale opiekun ponosi wszystkie koszty pobytu. Więcej informacji o tym, jak załatwić leczenie uzdrowiskowe znajdziecie na stronie NFZ.
• Stomatologia – dzieci z niepełnosprawnością mają prawo do dodatkowych świadczeń lekarza dentysty i dodatkowych materiałów stomatologicznych, np. kompozytów materiałowych samoutwardzalnych do wypełnień ubytków w zębach.
• Transport sanitarny – jeśli dziecko z niepełnosprawnością ruchową wymaga natychmiastowego przeniesienia do innej placówki leczniczej, aby tam kontynuowało leczenie, a nie może samo korzystać z ze środków transportu publicznego, ma prawo skorzystać z bezpłatnego transportu sanitarnego; a jeśli może poruszać się transportem publicznym, ale przy pomocy opiekuna, albo wymaga specjalnego, dostosowanego pojazdu – może skorzystać z transportu sanitarnego finansowanego w 40 proc. ze środków publicznych. Zlecenie na takie przewozy wystawia lekarz opiekujący się dzieckiem.

Kontakt do NFZ

• Infolinia: 800 392 976 (czynna w godz. 8:00-16:00)
• E-mail: infolinia@nfz.gov.pl
• Strona internetowa: www.nfz.gov.pl

Krok IV. Wsparcie PFRON

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) przekazuje pieniądze, przeznaczone na wsparcie osób z niepełnosprawnością, samorządom lokalnym. A te dalej decydują o tym, ile dołożyć do tego swoich środków i jak je wszystkie rozdzielać wśród mieszkańców. Dlatego wnioski o dofinansowanie z pieniędzy PFRON składacie w swoim Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Miejskim lub Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej albo Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie.

Niestety, co roku okazuje się, że środków tych jest zbyt mało w stosunku do potrzeb mieszkańców z niepełnosprawnością. Dlatego wnioski o dofinansowanie radzimy składać już na początku roku. W miejscowych ośrodkach pomocy społecznej uzyskacie szczegółowe informacje o formach wsparcia z PFRON, w tym np. o kryterium dochodowym.

Co pomoże sfinansować PFRON?

• Jeśli dziecko potrzebuje sprzętu rehabilitacyjnego, o którym już pisaliśmy (patrz: Krok III. Świadczenia z NFZ), to możecie także ubiegać się o dofinansowanie ich zakupu ze środków PFRON. Z Funduszu możecie uzyskać do 80 proc. kosztów zakupu sprzętu, ale nie więcej niż pięciokrotność aktualnego przeciętnego wynagrodzenia. Uwaga, ważne! Kolejna możliwość uzyskania dofinansowania do zakupu np. nowoczesnych protez, to skorzystanie z programu PFRON pn. „Aktywny samorząd”. Warunki realizacji tego programu różnią się w zależności od umów podpisanych między władzami lokalnymi a Funduszem. Więcej o „Aktywnym samorządzie” znajdziecie na stronie PFRON.
• Jeśli mieszkanie, dom wymaga dostosowania do nowych potrzeb dziecka wynikających z jego niepełnosprawności, Fundusz wesprze finansowo tzw. likwidację barier architektonicznych, np. usunięcie progów, poszerzenie drzwi, zainstalowanie specjalnych uchwytów w łazience, budowę podjazdu itp. Uzyskacie takie środki bez względu na wysokość dochodów, ale komisja, która będzie rozpatrywać wniosek, może wziąć pod uwagę sytuację materialną rodziny. Nie zrażajcie się tym, bo wysokość dofinansowania wynosi do 95 proc. całej, planowanej inwestycji, nie więcej jednak niż 15-krotność aktualnego, przeciętnego wynagrodzenia. Zainteresowani? Więcej o likwidacji barier architektonicznych przeczytacie na naszym portalu.
• Jeśli dziecko wymaga intensywnej rehabilitacji nie tylko w domu, Fundusz pomoże dofinansować wyjazd na tzw. turnus rehabilitacyjny. Jest to forma aktywnej rehabilitacji i wypoczynku. Turnusy trwają zwykle 14 dni, a organizowane są przez uprawnione do tego ośrodki często w atrakcyjnych miejscowościach uzdrowiskowych. Dzieci, bez względu na wiek, mogą wyjechać na turnus w towarzystwie opiekuna, a ten także może starać się o dofinansowanie wyjazdu. Na turnusy rehabilitacyjne możecie wyjeżdżać z dzieckiem często, ale dofinansowanie przysługuje tylko raz w roku, obowiązują też kryteria dochodowe. Zainteresowani? Więcej o turnusach rehabilitacyjnych – na naszym portalu.
• Jeśli są jakieś tzw. bariery techniczne, czyli takie, które utrudniają lub uniemożliwiają dziecku funkcjonowanie w społeczeństwie lub bariery w komunikowaniu się (sprawiają, że dziecko nie może swobodnie porozumiewać się, i/lub przekazywać informacji), to Fundusz dofinansuje zakup odpowiedniego sprzętu, który pozwoli dziecku lepiej żyć i rozwijać się. Zakup musi być rzetelnie uzasadniony, a przy przyznawaniu dofinansowania obowiązuje kryterium dochodowe. Zainteresowani? Więcej o likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych znajdziecie na naszym portalu.

Kontakt do PFRON

Niezbędne numery telefonów i adresy e-mail znajdziecie na stronie PFRON w zakładce Kontakt.

Krok V. Inne dodatki, ulgi, uprawnienia, które odciążają rodzinę finansowo

• Karta parkingowa – koniecznie się o nią postarajcie, jeśli będziecie przewozić samochodem dziecko, które ma znacznie ograniczone możliwości w poruszaniu się. Ten dokument uprawnia nie tylko do stawiania pojazdu na tzw. kopertach, czyli specjalnie oznakowanych miejscach blisko wejść do np. szpitala, urzędu, sklepu, ale także daje prawo do niestosowanie się niektórych znaków drogowych, a często zwalnia z opłat za parkowanie. Karta wydawana jest na czas określony i na daną osobę – w tym wypadku dziecko z niepełnosprawnością. Uwaga, ważne! Macie prawo korzystać z tej karty tylko wtedy, gdy jedziecie z właśnie z tym dzieckiem. Więcej informacji o karcie parkingowej znajdziecie na naszym portalu.
• Zwolnienie z opłat za abonament radiowo-telewizyjny dla rodziców i opiekunów osób z niepełnosprawnością, pod warunkiem, że otrzymują np. świadczenie pielęgnacyjne.
• Ulga rehabilitacyjna, czyli możliwość odliczenia od dochodu rodziców wydatków poniesionych na leczenie, rehabilitację i inne potrzeby dziecka. Wydatki dzielą się na dwie grupy: nielimitowane (np. zakup sprzętu rehabilitacyjnego, adaptacja mieszkania) oraz limitowane (np. używanie samochodu, którym wozicie dziecko na zabiegi lecznicze i rehabilitacyjne, wydatki na leki). Uwaga, ważne! W zasadzie wszystkie wydatki musicie udokumentować. Trzymajcie więc rachunki, faktury, dowody wpłaty na poczcie, potwierdzenia przelewów bankowych i inne dokumenty. Więcej informacji, co można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej – na naszym portalu.
• Ulgi w przejazdach PKP i PKS – dzieci i młodzież z niepełnosprawnością mają prawo do zniżki 78 proc. ceny biletu na wszystkie pociągi i autobusy PKS, ale na trasach z miejsca zamieszkania do np. szpitala, przychodni zdrowia, przedszkola, szkoły, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, domu pomocy społecznej, a także gdy jedzie na turnus rehabilitacyjny i z niego wraca. Aby skorzystać ze zniżki, konieczne jest udokumentowanie celu podróży – np. do szkoły: legitymacja, zaświadczenie, a do szpitala i na turnus: dokument potwierdzający niepełnosprawność. Taką samą zniżkę mają opiekunowie dziecka, ale również podczas wymienionych przejazdów. Zainteresowani? Więcej informacji o ulgach w transporcie znajdziecie na naszym portalu.
• Ulgi w komunikacji miejskiej – każda miejscowość ma własne zasady dotyczące przejazdów dla dzieci z niepełnosprawnością i ich opiekunów. W jednych możecie korzystać z komunikacji bezpłatnie, a w innych ze sporymi zniżkami. Więcej informacji znajdziecie na stronach internetowych urzędów miast i gmin oraz przewoźników.
• „Wyprawka szkolna” – w roku szkolnym 2017/2018: 225 zł – tyle otrzymają rodzice dzieci z niepełnosprawnością na podręczniki i przybory szkolne.

Krok VI. O czym warto wiedzieć, aby ułatwić dziecku przyszłość?

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Będzie ono konieczne (!), aby dziecko zostało uznane w placówkach oświatowych za niepełnosprawne, a w rezultacie otrzymało dodatkowe uprawnienia, takie jak np. bezpłatny transport, dofinansowanie do podręczników szkolnych, pomoc dodatkowego nauczyciela, wydłużenie każdego etapu edukacyjnego przynajmniej o jeden rok, przystąpienie do sprawdzianów w warunkach dostosowanych do ich niepełnosprawności itp.

Tego rodzaju orzeczenia wydaje lokalna poradnia psychologiczno-pedagogiczna lub poradnia specjalistyczna wyznaczona przez kuratorium oświaty.

Zainteresowani? Więcej informacji o kształceniu uczniów z niepełnosprawnością znajdziecie na stronie projektu „Wszystko jasne”.

Renta socjalna

Zgodnie z obecnymi przepisami, gdy Twoje dziecko z niepełnosprawnością ukończy 18 lat i zostanie uznane za całkowicie niezdolne do pracy, będzie mu przysługiwać renta socjalna wypłacana przez ZUS.

Obecnie renta socjalna wynosi 840 zł brutto, ale co roku podlega waloryzacji.

Co ważne, pobierając rentę socjalną Twoje dziecko jako osoba dorosła będzie mogło także pracować i zarabiać.

Więcej informacji o rencie socjalnej znajdziecie w „Informatorze ZUS” na naszym portalu.

Krok VII. Gdy pieniędzy wciąż brakuje...

Jeśli Wasze dziecko potrzebuje wieloletniej rehabilitacji, drogich leków lub operacji przeprowadzonej poza granicami kraju, możecie skorzystać m.in. z pomocy ministerialnej lub organizacji pozarządowych.

Ministerstwo Zdrowia

O planowanym leczeniu za granicą i transgranicznej opiece zdrowotnej więcej dowiecie się na stronie resortu zdrowia.

Organizacje pozarządowe, czyli fundacje i stowarzyszenia

W Polsce są tysiące fundacji i stowarzyszeń, które udzielają nie tylko wsparcia finansowego, ale także rzeczowego (np. sprzęt rehabilitacyjny), edukacyjnego (np. szkolenia tematyczne dla rodziców i opiekunów) oraz informacyjnego (m.in. pomagają w załatwieniu formalności związanych z uzyskaniem orzeczenia lub zasiłku). Organizacje te działają na skalę całego kraju, albo lokalnie. Można wśród nich wyróżnić kilka rodzajów:

• pomagają dzieciom z określoną chorobą (np. Fundacja Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową) lub niepełnosprawnością (np. Fundacja SYNAPSIS – autyzm i zaburzenia ze spektrum autyzmu, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa Bardziej Kochani);
• tzw. fundacje korporacyjne – wspierają finansowo leczenie i rehabilitację dzieci z różnymi schorzeniami – np. Fundacja TVN Nie jesteś sam, Fundacja POLSAT, Fundacja Radia ZET;
• fundacje, w których możecie założyć subkonto dla dziecka – będą tam gromadzone pieniądze przekazane i przez samą fundację i przez np. Waszych bliskich, znajomych, którzy chcieliby Was wesprzeć swoim 1 proc. podatku – np. Fundacja Dzieciom „Zdążyć z Pomocą”, Fundacja AVALON, Caritas Polska.

Uwaga, ważne! Sprawdźcie (w urzędzie miasta, gminy) organizacje, które działają na Waszym terenie. Znajdziecie tam oddziały organizacji ogólnopolskich, ale także te regionalne i lokalne, które na rzecz swoich mieszkańców działają szybciej i efektywniej.

Ogólnopolską bazę organizacji pozarządowych znajdziecie na portalu Ngo.pl.

Crowdfunding

Czyli finansowanie społecznościowe. Jeśli potrzebujecie dodatkowych pieniędzy np. na remont łazienki, zakup wózka lub dostosowanego samochodu, możecie je zebrać tworząc własne tzw. kampanie, akcje, projekty na internetowych portalach crowfundingowych, zachęcając do wsparcia Waszej potrzeby nie tylko bliskich i znajomych, ale także obce osoby. Użytkownicy wpłacają tam pieniądze za pośrednictwem serwisów internetowych, np. PolakPomaga.pl, Zrzutka.pl.