Niepełnosprawny na rynku pracy w Unii Europejskiej

Od lat 90-tych w krajach Unii Europejskiej kładzie się coraz większy nacisk na aktywność zawodową osób niepełnosprawnych.
W większości krajów UE obowiązują kwotowe systemy zatrudniania. Oznacza to, że w przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych musi zostać zachowany określony wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Stosuje się także specjalne programy, wspierające zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

Przykładowo w Hiszpanii obowiązuje obecnie 3 procentowy wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w firmach państwowych. W prywatnych zakładach zatrudniających powyżej 50. pracowników wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych powinien wynosić 2 proc. Przedsiębiorstwa zatrudniające niepełnosprawnych otrzymują państwowe subwencje.

W Austrii niepełnosprawnych przed dyskryminacją we wszystkich sferach życia chroni ustawa zasadnicza. W przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 25. pracowników wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych wynosi 4 proc. Może on zostać zmniejszony na mocy zarządzeń krajów związkowych w zależności od sytuacji na lokalnym rynku pracy.
Subwencje i wsparcie finansowe dla pracodawców pochodzące m.in. z Urzędu Rynku Pracy, Instytucji Ubezpieczeń Społecznych oraz z Funduszu Podatku Wyrównawczego, przeznaczane są z reguły na podnoszenie kwalifikacji, przekwalifikowanie, wynagrodzenia zatrudnionych niepełnosprawnych, a także adaptację stanowisk pracy. Niepełnosprawny może także otrzymać pieniądze na zakup samochodu niezbędnego do dojeżdżania do miejsca pracy, zakup sprzętu rehabilitacyjnego czy na edukację. Ma on także prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 6 dni w roku.

Kwestie związane z dodatkowymi kosztami zatrudniania niepełnosprawnych regulowane są przez Rozporządzenie Komisji Europejskiej z 12 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu Wspólnoty Europejskiej do pomocy publicznej w zatrudnieniu. Z rozporządzenia wynika między innymi, że pomoc publiczna nie może przekraczać sumy faktycznie poniesionych kosztów związanych z kompensacją obniżonej produktywności niepełnosprawnego pracownika, dostosowaniem pomieszczeń, zakupem odpowiedniego sprzętu, zatrudnieniem asystenta. Pomoc może być udzielana przez realny okres pracy niepełnosprawnego w danym przedsiębiorstwie.

W Niemczech niepełnosprawny może otrzymać zasiłek na zakup pomocy technicznych, które są niezbędne do wykonywania pracy. Pomoc polega także na pokrywaniu kosztów dojazdów do miejsca pracy. Federalny Fundusz Kompensacyjny, którego zadaniem jest wspieranie zatrudnienia niepełnosprawnych, przekazuje środki finansowe pracodawcom. Środki można otrzymać m.in. na tworzenie nowych i przystosowanie istniejących stanowisk pracy lub częściowe pokrycie wynagrodzenia dla niepełnosprawnych pracowników.
Niemieckie zakłady zatrudniające przynajmniej 16 osób, zarówno państwowe, jak i prywatne, a także administracja państwowa, muszą posiadać 6. proc. wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych. W przypadku zatrudniania mniejszej liczby osób niepełnosprawnych pracodawcy zobowiązani są do dokonywania wpłat na Fundusz Kompensacyjny.

Opracowanie: Joanna Pertkiewicz
Źródło: Gazeta Prawna 177/2003 (1033)

O zatrudnieniu niepełnosprawnych w krajach Unii:

Materiały z konferencji Zatrudnianie Osób Niepełnosprawnych w Polsce i UE