Prawnik radzi: nauczyciel wspomagający

Chciałabym zapytać, czy dziecko z zespołem Aspergera w szkole publicznej musi mieć nauczyciela wspomagającego? Dziecko radzi sobie bardzo dobrze i chciałabym tego uniknąć, ale pani dyrektor twierdzi, że od 2016 r. jest taki przepis, że ona musi kogoś zatrudnić, jeśli dziecko ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Czy jako matka nie mam nic do powiedzenia?

Adelajda G.

Otrzymuję od Państwa listy z prośbą o wyjaśnienie, podanie podstawy prawnej, informacji. Bywają jednak sytuacje, gdy otrzymuję listy co najmniej zaskakujące. Zdarza się, że proszę koleżankę o ich głośne odczytanie, bo nie ufam własnym oczom. Powyższy list jest właśnie taki nietypowy – jego nadawca właściwie unika należnych uprawnień.

Przez wiele lat rodzice dzieci z autyzmem, zespołem Aspergera czy niepełnosprawnościami sprzężonymi walczyli, aby ich dzieciom towarzyszył i służył wsparciem nauczyciel wspomagający.

Podstawa prawna

1 stycznia 2016 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. 2015 poz. 1113). Zmieniło ono zasady zatrudniania nauczyciela wspomagającego. Do tej pory nauczyciel wspomagający był zatrudniany tylko wtedy, gdy zgodę na to wyraził organ prowadzący placówkę.

Od 2016 r. taka zgoda nie jest potrzebna, jeśli w orzeczeniu dziecka znajduje się zalecenie, że może realizować obowiązek szkolny w placówce ogólnodostępnej z pomocą nauczyciela wspomagającego. Rozporządzenie dotyczy uczniów, którzy mają orzeczenie wydane ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera lub niepełnosprawności sprzężone. Decydujące jest więc zalecenie w orzeczeniu potrzeby kształcenia specjalnego. Jeśli się w nim znajdzie, placówka szkolna jest zobowiązana do zatrudnienia nauczyciela wspomagającego. Ten obowiązek nie pojawi się w przypadku nauki w klasie integracyjnej.

Zadania nauczyciela wspomagającego

Obowiązek zatrudnienia nauczyciela wspomagającego obejmuje szkoły, przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego. Pomoc nauczyciela, nauczyciel wspomagający lub asystent musi mieć przy tym kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej. Nauczyciele wspomagający zgodnie z przepisem § 6 ust. 3 przywołanego rozporządzenia:

• prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne oraz wspólnie z innymi nauczycielami i specjalistami realizują zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie,
• prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami i ze specjalistami pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym,
• uczestniczą w miarę potrzeb w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli i specjalistów,
• udzielają pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz nauczycielom specjalistom realizującym zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie, w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym.

Jeśli więc Pani nie życzy sobie wsparcia nauczyciela wspomagającego, powinna Pani dążyć do zmiany orzeczenia swego dziecka lub przenieść je do klasy integracyjnej.

Proponowany umiar

Na marginesie: jako prawnik co jakiś czas spotykam się z podobnymi historiami. Dzieci, nastolatki z niepełnosprawnością, ale też często ich rodzice uciekają przed, ich zdaniem, „piętnem kalectwa”. Mimo widocznej niepełnosprawności udają, że jej nie ma. Z tego powodu, zaprzeczając rzeczywistości, unikają np. orzekania o niepełnosprawności. Tłumaczę im, że orzeczenie może sobie leżeć w szufladzie i jeśli nie chce się z niego korzystać, to takiego obowiązku nie ma. Niestety, gdy dziecko ma już swoje lata, a niepełnosprawność dokucza, okazuje się, że brak orzeczenia skutkuje tym, że nie można ubiegać się np. o rentę rodzinną itp. Trzeba zachować więc umiar między roszczeniowością a brakiem starań.