Ubezwłasnowolnienie czy opiekun prawny?
Ubezwłasnowolnienie czy opiekun prawny dla pełnoletniej osoby chorej psychicznie /schizofrenia maniakalna/? Jak prawnie zobowiązać pełnoletniego syna do opieki nad matką z chorobą jak wyżej? Ja z kolei jestem matką /w wieku 65+/ w/w chorej. Nie mam zdrowia, żyć wiecznie nie będę. Córka obecnie przebywa drugi miesiąc w szpitalu psychiatrycznym.
Szanowna Pani,
Podjęcie decyzji o ubezwłasnowolnieniu bliskiej osoby jest niewątpliwie trudne i rodzi szereg pytań i wątpliwości. Niemniej jednak czasem ubezwłasnowolnienie jest koniecznością ze względu na dobro chorej osoby. Warto omówić całą sytuację z Wnukiem, przedstawić Mu swój punkt widzenia i wysłuchać Jego przemyśleń. Proszę również skonsultować się z lekarzem psychiatrą Córki, ponieważ jego opinia będzie najcenniejszą wskazówką odnośnie planowanych kroków. Lekarz psychiatra potrafi ocenić, czy osoba chora rzeczywiście wymaga ubezwłasnowolnienia.
Zgodnie z literą prawa, w sprawach o ubezwłasnowolnienie właściwy jest Sąd Okręgowy miejsca zamieszkania osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, natomiast w przypadku braku miejsca zamieszkania – Sąd dla miejsca jej pobytu.
Z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie może wystąpić współmałżonek, krewni w linii prostej (rodzice, dziadkowie, dzieci i wnuki), rodzeństwo oraz przedstawiciel ustawowy.
Osoby spoza kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie, które dostrzegają przesłanki wskazujące na potrzebę ubezwłasnowolnienia, np. dalszego krewnego lub obcej osoby potrzebującej pomocy, mogą złożyć jedynie wniosek do prokuratora o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Warto wiedzieć, że wyróżniamy dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia – całkowite i częściowe. Osoba, która została całkowicie ubezwłasnowolniona, nie ma możliwości dokonywania czynności prawnych, we wszystkich sprawach reprezentuje ją opiekun prawny wyznaczony przez sąd. W sprawach dotyczących osoby lub jej majątku, takich jak np. sprzedaż mieszkania czy skierowanie do DPS (Dom Pomocy Społecznej), opiekun prawny potrzebuje zgody sądu opiekuńczego. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo dokonuje sama czynności prawnych, ale do ich ważności potrzebuje zgody opiekuna. Natomiast decyzje dotyczące drobnych, bieżących spraw życia codziennego może podejmować samodzielnie.
Należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku zmiany sytuacji osoby ubezwłasnowolnionej można dokonać zmiany z ubezwłasnowolnienia częściowego na całkowite i na odwrót, a także jego uchylenia, jeżeli istnieją co do tego powody. Ponadto proszę pamiętać, że sąd może zmienić opiekuna prawnego, jeśli ten nie będzie w stanie wywiązywać się ze swoich obowiązków.
Zachęcam Panią do konsultacji z prawnikiem – zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, osobie, która ukończyła 65 lat, przysługuje możliwość skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej (Mapę punktów pomocy znajdzie Pani na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości).
Z poważaniem,
Adriana Kosicka, Centrum Integracja Gdynia