Dyscypliny Rio 2016: piłka nożna 5-osobowa

22.07.2016

Autor: Adrian Lipiński, fot. Robert Szaj

Niewidomy zawodnik z opaską na oczach cieszy się ze strzelenia gola. Za nim leżący na ziemi bramkarz i piłka w siatce

Konkurencja ta przeznaczona jest dla osób niewidomych i niedowidzących. Początki tej konkurencji datowane są na lata 60. i 70., a miejscem, gdzie grano w „blind football”, była Ameryka Południowa. W Brazylii niewidomi i niedowidzący studenci rywalizowali w grze zwanej „goal to goal”, grając plastikową butelką, do której wrzucone były kamienie, dzięki czemu zawodnicy mogli ją słyszeć.

Na Igrzyskach Paraolimpijskich dyscyplina ta pojawiła się w Atenach w 2004 r. Triumfowała wówczas drużyna Brazylii. Gospodarze tej imprezy mają szansę na czwarte złoto, bowiem najlepsi okazywali się również w Pekinie i Londynie. Na pierwszych dwóch igrzyskach startowało po sześć ekip, zaś cztery lata temu w Wielkiej Brytanii startowało już osiem zespołów. Tyle samo zobaczymy ich również w Rio. Oprócz gospodarzy, bedą to następujące państwa: Argentyna, Iran, Chiny, Turcja, Rosja, Meksyk oraz Maroko.

Zasady piłki nożnej osób niewidomych

Mecz trwa dwa razy po 25 minut. Boisko mierzy 20 metrów szerokości na 40 metrów długości. Liczba zmian jest dowolna, można ich dokonywać w dowolnym czasie, jak np. w hokeju na lodzie. Każda z reprezentacji ma możliwość wzięcia jednominutowej przerwy w każdej połowie.

W razie remisu w podstawowym czasie gry, nie ma dogrywki. Każda z drużyn wykonuje wówczas po trzy rzuty karne. Jeśli po pierwszej serii nie zostanie wyłoniony zwycięzca, wykonywane są następne kolejki, do skutku.

Każdą drużynę reprezentuje czterech zawodników w polu z niepełnosprawnością narządu wzroku plus bramkarz, który jest osobą widzącą.

Aby wyrównać szanse (udział biorą zawodnicy z różnymi dysfunkcjami wzroku), podczas meczu zawodnicy z pola mają zasłonięte oczy. Na Igrzyskach Paraolimpijskich występują jednak reprezentacje z tym samym poziomem niepełnosprawności, są to więc kategorie B1, B2 albo B3 (więcej o nich niżej).

Jedynymi osobami widzącymi są na boisku bramkarze. Nie mogą oni poruszać się i interweniować dalej niż w obrębie specjalnej strefy przed bramką – czegoś w rodzaju pola bramkarskiego (ang. goalkeeper area). Jest to prostokąt o wymiarach: 2 metry długości na 5 metrów szerokości. Jeżeli bramkarz opuści to pole (np. postawi stopę za linią pola bramkarskiego, dopuści się interwencji poza tym polem), arbiter odgwizduje faul i dyktuje rzut karny.

Bramkarz w piłce nożnej osób niewidomych pełni rolę „nawigatora”. Jest odpowiedzialny za kierowanie linią obrony – podpowiada, gdzie znajduje się rywal, ustawia obrońców przy stałych fragmentach gry w okolicach pola karnego, kieruje graczami. Co ciekawe, bramkarz taki może być byłym profesjonalnym golkiperem, który zakończył karierę i nie gra od co najmniej pięciu lat.

Charakterystycznym elementem piłki nożnej osób niewidomych jest piłka, którą grają zawodnicy. Ma w środku specjalny dzwoneczek, który pozwala piłkarzom lokalizować ją. Obwód piłki to 60-62 cm, a waga 510-540 g. Uszkodzenie piłki skutkuje przerwą w grze i wymianą jej na nową.

Zawodnicy z opaskami na oczach podczas gry. Jeden prowadzi piłkę, drugi chce ją przechwycić
Kibice na trybunach powinni zachowywać się bardzo cicho, zawodnicy muszą przecież słyszeć piłkę oraz wydawane instrukcje, fot. Robert Szaj

Podczas gry zawodnicy krzyczą hiszpańskie „Voy!”, co znaczy „Idę!”. Jeśli zawodnik znajduje się w pobliżu piłki (przyjmuje się odległość około trzech metrów), prowadzonej przez rywala lub nie znajdującej się pod niczyją kontrolą, zobowiązany jest głośno i wyraźnie oznajmić w ten sposób, że jest w jej pobliżu. Brak sygnalizacji potraktowany jest przez arbitra jako faul, którego następstwem jest rzut wolny. Gracz, który znajduje się w posiadaniu piłki, nie musi komunikować swojej pozycji.

Niezbędne do prowadzenia płynnej gry jest wsparcie ze strony przewodników. Kierują oni graczami poprzez komendy głosowe, których celem jest jak najlepsze poprowadzenie swych piłkarzy. Każdy zespół posiada trzech przewodników, którzy odpowiedzialni są za poszczególne strefy boiska – obrony, pomocy (środkową) i ataku – które na boisku podzielone są liniami. W strefie obrony graczami kieruje bramkarz, w pomocy – przewodnik ustawiony przy linii bocznej boiska (zazwyczaj trener), a ataku – przewodnik ustawiony za bramką rywala. Ten ostatni podpowiada również w chwili, gdy jego drużyna wykonuje rzut wolny, rożny lub karny. Jego zadaniem jest wtedy kilkukrotne uderzenie w lewy i prawy słupek bramki oraz oznajmienie głosem, gdzie znajduje się środek bramki.

Kategorie niepełnosprawności w piłce nożnej 5-osobowej

B1 – osoby całkowicie niewidome oraz z poczuciem światła, ale bez rozpoznania przedmiotów lub ich zarysów, bez względu na kierunek i odległość,
B2 – osoby ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub ich zarysów, ostrość wzroku 2/60 i/lub ograniczenie pola widzenia w zakresie 5 stopni,
B3 – osoby ze wzrokiem o ostrości od ponad 2/60 do 6/60 i/lub ograniczeniem pola widzenia od 5 do 20 stopni.

Polskie sukcesy

W tej konkurencji nasza historia czeka na napisanie. We Wrocławiu grę w tę odmianę futbolu rozpoczął niemal 10 lat temu Lubomir Prask ze Stowarzyszenia CROSS. Z kolei od 2008 r. piłkę nożną osób niewidomych propaguje w Polsce krakowski klub „Tyniecka Nie Widzę Przeszkód”. Nasza młoda drużyna coraz lepiej spisuje się na arenie międzynarodowej, jednak do najlepszych nadal dużo brakuje. Świadczy o tym przegrana w czerwcu tego roku 0:15 z Argentyną, czwartą drużyną londyńskich Igrzysk Paraolimpijskich. Jednak od czegoś trzeba zacząć!

Czy wiesz, że...

Kibice na trybunach powinni zachowywać się bardzo cicho, zawodnicy muszą przecież słyszeć piłkę oraz wydawane instrukcje. Aplauz jest oczywiście wskazany podczas zdobywanych bramek!