Praca na uczelni wyższej

Szanowni Państwo. Jestem doktorantem na Uniwersytecie [do wiad. red.]. Jestem osobą niepełnosprawną z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Swoją edukację planuję w przyszłym roku zakończyć tytułem doktora. Mam już otwarty przewód, a zbieranie materiałów powoli zbliża się do finału. Choć obronę, jak wspomniałem, planuję w przyszłym roku, to już teraz chciałbym poszukać choćby na 1/4 etatu, na którejś z prywatnych szkół wyższych, tak by zdobyć więcej doświadczenia w pracy ze studentami. Niemniej jednak przed złożeniem CV lub ewentualną rozmową kwalifikacyjną, chciałbym wiedzieć, jakie mi, jako osobie niepełnosprawnej, przysługują przywileje, tak bym mógł lepiej przekonać pracodawcę do „opłacalności” zatrudnienia mnie (osoby niepełnosprawnej) na danym stanowisku. Oczywiście najważniejsze będą moje kwalifikacje, niemniej jednak w erze „dzikiego kapitalizmu” każdy dodatkowy atut może okazać się kluczowy na rynku pracy. Z góry dziękuję za odpowiedź. Z poważaniem

Szanowny Panie,

Świadomość swojej niepełnosprawności, wiedza w zakresie uprawnień względem niepełnosprawnego pracownika, ale również realia i bariery rynku pracy, a do tego odpowiednie wykształcenie i doświadczenie, to podstawa dobrego startu w aktywność zawodową.

Każdy pracownik z niepełnosprawnością, tak jak wszyscy pozostali, podlega przepisom Kodeksu pracy. Jednak osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mają dodatkowe uprawnienia pracownicze, wynikające z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 z późn. zm.).

Przede wszystkim przedstawienie pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności i skorzystanie z uprawnień z niego wynikających jest przywilejem pracownika, a nie nakazem.

Uprawnienia niepełnosprawnego pracownika możemy podzielić na kilka zagadnień: czas pracy, dodatkowa przerwa, norma czasu pracy a wynagrodzenie, dodatkowy urlop oraz inne przywileje.

Czas pracy

Art. 15. 1. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Ust. 2 czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ust. 3 osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Art. 15. w całości może zostać wyłączony z zachowaniem pozostałych uprawnień wynikających z ustawy o rehabilitacji (...) tylko na wniosek pracownika do zwiększonej normy czasu pracy, o ile lekarz medycyny pracy wyrazi na to zgodę. Czas pracy przedstawiony powyżej powinien być respektowany bezwzględnie przez pracodawcę, który zamierza zatrudnić niepełnosprawnego pracownika od dnia przedstawienia orzeczenia o niepełnosprawności. Sam rodzaj wykonywanej pracy (służba/profesja) determinuje inny system dobowego czasu pracy, czyli tak zwany system równoważny. W przypadku pracy na uczelni, jako pracownik naukowy, nie ma tu zastosowania system równoważny.

Dodatkowa przerwa w pracy

Art. 17. Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.

Osobie niepełnosprawnej bez względu na dobowy wymiar czasu pracy – przysługuje prawo do dodatkowej przerwy w pracy w wymiarze 15 minut. Jak zostanie spożytkowany ten dodatkowy czas, zależy wyłącznie od Pana.

Norma czasu pracy a wynagrodzenie

Art. 18. 1. Stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Ust. 2 godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy, o których mowa w art. 15, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Pracownikowi z niepełnosprawnością nie można obniżać wynagrodzenia przewidzianego względem stanowiska i przewidzianych obowiązków ze względu na obniżoną normę czasu pra,cy wynikającą np. ze znacznego stopnia niepełnosprawności.

Dodatkowy urlop

Art. 19. 1. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Aby móc skorzystać z przywileju dodatkowego urlopu, osoba niepełnosprawna musi przepracować rok na normalnych zasadach. Po przepracowaniu roku, może liczyć na przywilej w postaci dodatkowych dni wolnych od pracy w roku kalendarzowym.

Urlop, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 2, jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy określony w ust. 1.

Prawo do korzystania ze zwolnienia z pracy

Art. 20. 1. Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

1. w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku, z zastrzeżeniem art. 10f ust. 1 pkt 2;
2. w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Ust. 2. Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy, o których mowa w ust. 1, oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Pracodawca udziela zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, na podstawie wniosku lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Pracownik niepełnosprawny powinien przedstawić swojemu pracodawcy skierowanie w takim terminie, który umożliwi zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie pracy (w Pańskim przypadku będzie to np. uczelnia).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie może dojść do kumulacji nieobecności w pracy z powodu korzystania z dodatkowego (10-dniowego) urlopu oraz zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Natomiast jeżeli chodzi o zwolnienie z pracy w innym celu, np. w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, według Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, jest ono zwolnieniem skutkującym usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy w sytuacji, gdy czynności te nie mogły być wykonane poza godzinami pracy. Nieobecność w takim przypadku może trwać cały dzień bądź kilka godzin, a pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego. Należy pamiętać, że osoby skierowane do sanatorium przez lekarza NFZ nie mogą skorzystać z takiego zwolnienia.

Jeżeli będzie Pan chciał zapoznać się z innymi ulgami i uprawnieniami, zachęcam do zapoznania się z Ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2011 nr 127 poz. 721 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. 2003 nr 100 poz. 927)

Z poważaniem,

Anna Dobkowska, specjalista ds. osób z niepełnosprawnością w Centrum Integracja w Gdyni