Godziny nadliczbowe. Kiedy należy się wynagrodzenie?

Słowem: wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych przez pracownika należącego do którejś z tych grup, oznacza brak prawa do roszczenia o dodatkową zapłatę i dnia wolnego za przepracowany czas.

WYJĄTEK: rekompensata przysługuje kierownikom za pracę „ponadwymiarową” – w niedziele i święta. Skutkuje to przede wszystkim obowiązkiem udzielenia dnia wolnego, jeżeli zaś do rekompensaty nie doszło, należy się wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych. W przepisie określono, że powinni otrzymać „dzień wolny od pracy”, czyli bez względu na przepracowany czas należy się dzień wolny.

UWAGA: pracodawca powinien tak ustalić rozkład zajęć, aby praca w godzinach nadliczbowych nie stanowiła ciągłego obciążenia dla pracowników na kierowniczych stanowiskach.

Podkreśla to również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 marca 1976 r. (I PR 13/76, OSNCP 1976/10/230), wskazując, że „pracownik, nawet na kierowniczym stanowisku, nie może być zobowiązany przez zakład pracy do stałego świadczenia pracy ponad ustawowy czas pracy, i to bez wynagrodzenia, tylko dlatego, że jest to potrzebne do zachowania ciągłości pracy zakładu. Na zakładzie pracy spoczywa obowiązek takiego zorganizowania pracy, aby nie zachodziła potrzeba stałego zatrudniania pracowników poza ustawowym czasem pracy. Jeżeli jest to niemożliwe, pracownikowi zajmującemu kierownicze lub samodzielne stanowisko należy się wynagrodzenie za godziny nadliczbowe.

Zakaz pracy w nocy

Jeśli jest Pan osobą z niepełnosprawnością, to korzysta Pan ze szczególnej ochrony. Generalnie przepisy Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych są przepisami szczególnymi względem Kodeksu pracy, czyli niejako „silniejszymi”. I stanowią, że osoba z niepełnosprawnością – bez względu na stopień – nie może być zatrudniana w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych. Jeśli pracownik z niepełnosprawnością jest zobowiązany wykonywać pracę po godzinach, to pracodawca ma obowiązek wypłacić mu wynagrodzenie i dodatek za pracę nadliczbową. Zakazu pracy w nocy i w godzinach nadliczbowych nie stosuje się w stosunku:

1. do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia,
2. gdy na wniosek pracownika lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników, a w razie jego braku – lekarz sprawujący opiekę nad tym pracownikiem – nie ma przeciwwskazań do wykonywania pracy w zwiększonym wymiarze czasu pracy.

Według mnie zachodzi tu drugi przypadek. Wyraził Pan zgodę na zatrudnianie w godzinach nadliczbowych. Wyłączył więc Pan ochronę wynikającą z art. 15 ustawy o rehabilitacji. Będzie więc Panu przysługiwało prawo do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe i dzień wolny na takich zasadach jak wszystkim (jak je określono w art. 1514 k.p., o ile spełnia Pan warunki).