Co daje orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej?

Dzień dobry. Mój syn jest w gimnazjum, ma orzeczenie o niepełnosprawności umysłowej z poradni psychologiczno pedagogicznej (tudności w nauce). Chciałabym się dowiedzieć, czy z tego tytułu przysługują synowi jakieś przywileje, czy można starać się o orzeczenie grupy niepełnosprawności. Nie mam pojęcia, co dalej. Zaznaczam, że badany był przez neurologa i nic nie wybadano. Podstawowe badania genetyczne też są prawidłowe, mimo że urodził się z wielowadziem (głębokie spodziectwo, syndaktylia oraz wada wzroku).

Szanowna Pani,

Młodzież może zostać skierowana do kształcenia specjalnego, indywidualnego rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania. Celem uwzględnienia jak najpełniejszej realizacji potrzeb dziecka, a także zapewnienia możliwości dostosowania form przygotowania przedszkolnego oraz form kształcenia do aktualnych możliwości psychofizycznych dziecka, działają m.in. publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w ramach których działają zespoły orzekające. Wydają one:

1. orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy,
2. orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, zwanego dalej „indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym”, dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, zwanego dalej „przedszkolem”,
3. orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły,
4. orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, zwane dalej „orzeczeniami”, oraz
5. opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, zwane dalej „opiniami”.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego określa się zalecane:

1. warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
2. najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w przedszkolu ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym, szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego należy wskazać wszystkie zalecane najkorzystniejsze dla danego dziecka formy kształcenia specjalnego spośród form kształcenia. Niewątpliwie posiadanie takiego orzeczenia jest dla dziecka przywilejem, albowiem orzeczenie ma charakter wiążący i szkoła jest zobligowana do realizacji zawartych w niej wskazań.

Powyższe zapisy dotyczą niejako samej edukacji małoletniego. Z kolei oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16. roku życia dokonują właściwe miejscowo zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.

Orzeczenia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1. przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych przekraczającego 12 miesięcy,
2. niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo
3. znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1. wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,
2. wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,
3. upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,
4. psychozy i zespoły psychotyczne,
5. całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,
6. padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,
7. nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,
8. wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,
9. głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1. rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,
2. sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,
3. możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

Nie potrafię powiedzieć, czy ze względu na stan zdrowia Pani dziecka otrzyma ono orzeczenie o niepełnosprawności. Moim zdaniem warto jednak spróbować. Aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności (zakładam, że Pani syn nie ukończył jeszcze 16. roku życia), należy złożyć wniosek w powiatowym/miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, właściwym dla miejsca stałego pobytu osoby zainteresowanej. Do wniosku należy dołączyć:

• dokumentację medyczną (karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp.);
• zaświadczenie lekarskie – zawierające opis stanu zdrowia, wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się dziecko, zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek;
• inne dokumenty mające wpływ na ustalenie niepełnosprawności.

Upraszczając powyższe informacje, by uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności musi Pani uzyskać zaświadczenie lekarskie na formularzu stanowiącym załącznik do wniosku o wydanie orzeczenia (uzyska je Pani w PFRON/MOPS, istnieje również możliwość pobrania ze stron internetowych tych instytucji). Posiadając zaświadczenie, musi Pani w ciągu 30 dni złożyć wniosek do właściwego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Do wniosku należy załączyć całą posiadaną dokumentację nt. stanu zdrowia dziecka.

W przypadku nieuwzględnienia wniosku istnieje możliwość wniesienia odwołania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenie to nie jest też ostateczną możliwością rozstrzygnięcia – jeśli nie będzie ono Pani satysfakcjonować, istnieje możliwość odwołania się do sądu (właściwego miejscowo sądu rejonowego, wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych). Co istotne, sprawy „ubezpieczeniowe” są wolne od opłat sądowych. Stosownym byłoby zasięgnięcie porady prawnej u adwokata lub radcy prawnego. Jeśli nie posiada Pani środków finansowych, istnieje możliwość ubiegania się o tzw. adwokata z urzędu.

Z poważaniem,

Piotr Wojtewicz, aplikant adwokacki