Przejdź do treści głównej
Lewy panel

Wersja do druku

Marzy mi się model szwedzki

05.01.2016
Autor: Krzysztof Kaperczak, współpraca Mieczysław Wereda, fot. Svetlana Bykova/sxc.hu, Marta Kuśmierz, sxc.hu, rehabstation.se, Angela Greniuk
szwedzkie budynki nad rzeką

Osoby z niepełnosprawnością – jak sama nazwa wskazuje – mają pewne ograniczenia, wynikające z chorób, uszkodzeń ciała czy wieku. Wszystkie mają też wspólną cechę: słabe zdrowie. Do tego niepełnosprawność wpływa destrukcyjnie na funkcjonowanie całego organizmu, nawet w młodym wieku.

Osoby z niepełnosprawnością są delikatniejsze, bardziej podatne na choroby, infekcje i inny jest też u nich ich przebieg. Dłuższe i bardziej skomplikowane bywa leczenie, które nierzadko wymaga silniejszych i staranniej dobranych leków.

Wiele z tych schorzeń jest typowych dla poszczególnych rodzajów niepełnosprawności, które u osób pełnosprawnych znacznie rzadziej bądź prawie wcale nie występują. Natomiast „standardowa” opieka zdrowotna, często nie rozumiejąc 2015specyfiki funkcjonowania organizmów ludzi z niepełnosprawnością, leczy ich klasycznie, tak jak wszystkich innych i w rezultacie długo, a czasem i nieefektywnie. To prowadzi do niepotrzebnego przyjmowania nadmiernych ilości leków, niepotrzebnych pobytów w szpitalu, licznych powikłań pochorobowych, wyniszczających i osłabiających te i tak niezbyt silne organizmy.

Tak jest

Osoba z niepełnosprawnością tak jak każda inna w Polsce korzysta przede wszystkim z pomocy swojego lekarza rodzinnego. Jeśli zna on ją od dłuższego czasu, to na ogół rozumie specyfikę funkcjonowania jej organizmu oraz skutecznie pomaga.

Gorzej jest, gdy trzeba iść do specjalisty. Zna on oczywiście zagadnienia medyczne, lecz specyfiki funkcjonowania organizmu osoby z niepełnosprawnością zazwyczaj już nie. I często wtedy leczenie standardowe mu „nie wychodzi”.

niebieska tabliczka przy szpitalu z napisem Lekarz rodzinny zapisy

fot. Marta Kuśmierz

Przykładem takich problemów jest leczenie schorzeń układu moczowo-płciowego, które dotyczą praktycznie wszystkich osób po urazie rdzenia kręgowego, poruszających się na wózkach. Posiadają one tzw. pęcherz urogenny, w wyniku czego dochodzi w nim do zalegania moczu. To sprzyja namnażaniu się bakterii, które wywołują regularne zakażenia, a w konsekwencji zapalenia pęcherza moczowego.

Lekarze pierwszego kontaktu na podstawie wyników posiewu moczu aplikują odpowiednie specyfiki, lecz kolejne zakażenia i kolejne badania posiewowe potwierdzają, że dotychczasowe środki stają się nieskuteczne, gdyż wywołujące je bakterie już się uodporniły. Przepisują więc coraz to nowsze i silniejsze leki. Aż do czasu, kiedy nie ma czego przepisać.

Natomiast lekarze znający specyfikę funkcjonowania organizmów osób z niepełnosprawnością, od razu wiedzą, że należy za wszelką cenę zlikwidować przyczynę nawracających zakażeń. Zlikwidować wspomniane zaleganie moczu poprzez np. samocewnikowanie. Tym samym zaoszczędzają pacjentowi przyjmowania mnóstwa leków, pobytów w szpitalu, licznych powikłań itp.

lekarz piszący na kartce

fot. sxc hu

Jak dotrzeć do specjalistów, jak znaleźć kolejnych?

Informację o tym, który specjalista zna specyfikę leczenia osób z niepełnosprawnością, zainteresowani znajdują najczęściej w internecie, dostają „pocztą pantoflową” – od znajomych albo przez szczęśliwy przypadek. Jeśli nie, to pozostaje im krążyć od lekarza do lekarza i poddawać się najrozmaitszym rodzajom leczenia, które mogą nawet przypominać eksperymenty.

Przed laty istniał w Polsce (przynajmniej jeden) ośrodek w Konstancinie pod Warszawą, który specjalizował się w leczeniu osób po urazie rdzenia kręgowego. Spełniał funkcję nie tylko centrum leczenia, ale także (jak na ówczesne możliwości) diagnostyki tych osób. Posiadał wysokospecjalistyczną kadrę, która znała i rozumiała problematykę funkcjonowania organizmów osób z niepełnosprawnością. Starała się leczyć przeróżne schorzenia i dolegliwości, które wynikały z wpływu niepełnosprawności na organizm. Jednak w wyniku zmian, jakie nastąpiły w tym ośrodku, zakres leczenia i porad został znacząco zawężony, a kadra rozproszona. Obecnie osobom z niepełnosprawnością pozostaje działanie po omacku, liczenie na łut szczęścia i własne zdrowie.

Tak może być

W niektórych krajach powstały przychodnie specjalizujące się w leczeniu osób z niepełnosprawnościami. Jedna z nich jest w stolicy Szwecji, Sztokholmie.

Spinaliskliniken wchodzi w skład większej inicjatywy – centrum rehabilitacji/ aktywizacji osób z niepełnosprawnością i jest własnością fundacji Spinalis. Fundacja powstała w 1991 r. z inicjatywy dwóch lekarzy, z których jeden w 1984 r. uległ wypadkowi podczas nurkowania, w wyniku czego złamał kręgosłup.

Centrum podzielone jest na dwie części: część związaną z aktywizacją ruchową/sportową i część medyczno- socjalną.

kilka osób na wózkach ćwiczy w sali gimnastycznej

fot. rehabstation.se

Część aktywizacyjna służy osobom z niepełnosprawnością do dziennego pobytu rehabilitacyjnego (kilkugodzinnego w ciągu dnia) lub organizowania wielodniowych obozów rehabilitacyjnych. Są tutaj sale do ćwiczeń indywidualnych (siłownia, basen) oraz sale sportowe (łucznictwo, koszykówka, tenis ziemny, tenis stołowy).

Jest również zorganizowana baza noclegowa w 35 jednoosobowych pokojach, jest pokój gościnny do ewentualnego pobytu członków rodziny oraz stołówka.

W części medyczno-socjalnej znajdują się gabinety lekarskie oraz ambulatorium. Można tu skorzystać z porad lekarskich oraz poddać się prostym badaniom i zabiegom medycznym. Są też gabinety fizjoterapeutyczne.

kilka osób na wózkach w modernistycznej stołówce

fot. rehabstation.se

W tej części przyjmują również pracownicy socjalni. Doradzają w różnych kwestiach, np.: jak starać się o otrzymanie mieszkania (socjalnego), różnego typu zasiłki, pracę itp.

Do przychodni na wizytę może się oczywiście zapisać każda osoba, chociaż placówka jest raczej sprofilowana na osoby z niepełnosprawnością poruszające się na wózkach. Wizyta jest odpłatna (tak jak każda inna tego typu wizyta lekarska w Szwecji). Przyjmowani są także pacjenci z zagranicy. Ułatwia to informacja umieszczona na stronie internetowej w kilku wersjach językowych, gdzie obok szwedzkiej i angielskiej są także hiszpańska, grecka i rosyjska. Warte podkreślenia jest to, że personel posługuje się „dobrym” językiem angielskim, a dla nieznających go cudzoziemców sprowadzani są tłumacze.

łóżko z kilkoma poduszkami, obok niego biała szafa. To fragment sypialni dla osób z niepełnosprawnością

fot. rehabstation.se

Przychodnia świadczy usługi medyczne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej – lekarzy rodzinnych, oraz specjalistycznej – lekarze z zakresu: neurologii, rehabilitacji, ortopedii, seksuologii, seksuologii/płodności, ginekologii, psychologii leczenia bólu, oraz zdrowia – dietetycy. Lekarze rodzinni przyjmują na miejscu w placówce, podobnie część specjalistów, pozostała część – w swoich macierzystych placówkach, dokąd po skierowaniu trzeba dojechać. Przychodnia ma ambulatorium, w którym przeprowadza się proste zabiegi chirurgiczne i pielęgniarskie (np. zmiany opatrunków). Ogromnie ważną zaletą personelu jest znajomość i rozumienie specyfiki funkcjonowania osób z niepełnosprawnością – sposobu życia, poruszania się oraz funkcjonowania ich organizmów.

Bardzo ważnym elementem działalności przychodni jest profilaktyka, czyli właściwa diagnostyka – przeprowadzanie badań kontrolnych. Badania te są co prawda nieobowiązkowe, ale zalecane przynajmniej raz w roku. Mają na celu odpowiednio wcześnie wykryć schorzenia, które u osób z niepełnosprawnościami ze względu na upośledzenia różnych funkcji i organów organizmu (np. funkcji czuciowych) mogą się objawiać w sposób nietypowy.

stołówka - stoły ustawione w lekkim łuku tuż przy kuchni

fot. rehabstation.se

Osoba z niepełnosprawnością umawia się telefonicznie bądź mejlowo na określony termin oraz uzgadnia zakres badań. W zależności od zakresu mogą być one wykonane nawet w ciągu jednego dnia. Proste badania, jak np. posiew moczu, morfologia krwi, mogą być wykonywane na miejscu bądź w innych, specjalistycznych ośrodkach współpracujących z przychodnią.

Jeśli w wyniku badań lub zachorowania okazuje się, że stan zdrowia pacjenta jest na tyle poważny, że wymaga on hospitalizacji, przychodnia kieruje go do współpracującego z nią szpitala Karolinska University Hospital, który jest renomowaną, wysokospecjalistyczną placówką.

Przychodnia znajduje się na obrzeżach Sztokholmu. Najlepiej dostać się tutaj samochodem osobowym bądź transportem specjalistycznym (busem), gdyż przed budynkiem wyznaczono wygodny parking z ponad 20 „kopertami” (tak duża liczba miejsc parkingowych – większa niż w innych miejscach – podyktowana jest znaczną liczbą osób z niepełnosprawnością, które parkują przez dłuższy czas). Można tu także dojechać komunikacją zbiorową, gdyż przystanek autobusowy znajduje się ok. 200 metrów od placówki.

szeroki korytarz, dostępny dla osób z różnymi niepełnosprawnościami

fot. rehabstation.se

Kompleks Centrum obejmuje kilka budynków. Przychodnia usytuowana jest w budynku głównym, bezpośrednio przy parkingu. Wejście znajduje się na poziomie chodnika, drzwi wejściowe otwierają się automatycznie – po naciśnięciu przycisku. Zaraz za drzwiami czeka na pacjentów dostosowana rejestracja, z obniżoną do obsługi osób na wózkach wysokością lady. Dalej prowadzą korytarze, od których odchodzą różne pomieszczenia, a wśród nich także dostosowana toaleta. Budynek jest parterowy z piwnicą, w której mieści się część pomieszczeń. Oczywiście dostęp do piwnicy zapewnia winda. Wejścia do wszystkich pomieszczeń są bez progów, a posadzki – antypoślizgowe.

Kilka podpowiedzi

Wydaje mi się, że przedstawiony przykład szwedzki może stać się inspiracją do podjęcia próby reorganizacji istniejącej obecnie placówki w podwarszawskim Konstancinie. Warta rozważenia byłaby idea powołania zupełnie nowego miejsca, lecz współpracującego np. z istniejącym ośrodkiem konstancińskim (tak jak Spinaliskliniken ze szpitalem Karolinska). Placówka taka niekoniecznie powinna spełniać funkcję sportowo-rekreacyjną, bo to często robią z powodzeniem różne fundacje i stowarzyszenia. Natomiast na pewno mogłaby świadczyć usługi medyczne, w tym wysokospecjalistyczne, dzięki personelowi mającemu doświadczenie w leczeniu osób z niepełnosprawnością.

Placówka powinna świadczyć usługi diagnostyczne – badania okresowe, obejmujące szereg najważniejszych badań obszarów (organów) najbardziej narażonych na choroby i powikłania, jak np. wspomniany pęcherz moczowy, nerki itp. Pozwoliłoby to odpowiednio wcześnie wykryć nieprawidłowości, zwłaszcza że wiele z nich rozwija się w organizmie z upośledzonymi funkcjami (jak np. nieodczuwanie bólu w częściach sparaliżowanych) w sposób odmienny i niedostrzegalny. Mogłaby także stać się siedzibą punktu informacyjnego, firmy bądź sklepów ze sprzętem lub tylko częściami do sprzętu rehabilitacyjnego, z podręcznym warsztatem naprawczym, może też zaopatrzeniem medycznym i pielęgnacyjnym.

Powstanie takiej placówki z pewnością znacząco poprawiłoby komfort życia osób z niepełnosprawnością. Zwiększyłoby też ich aktywność w pracy, nauce, działalności społeczno-kulturalnej. Wydłużyłoby czas aktywnego życia i pomogłoby zaoszczędzić środki wydawane na leczenie.

Czekamy na to z ustęknieniem...

wyniki sondy przeprowadzanej na naszym portalu z pytaniem: Co jest dla Ciebie największym problemem w placówkach publicznej służby zdrowia?

Wyniki głosowania Czytelników w sondzie pt. Co jest dla Ciebie największym problemem w placówkach publicznej służby zdrowia?

  • 31,3 proc. - Niekompetentny personel (np. lekarze, pielęgniarki)
  • 28,2 proc. - Brak wrażliwości personelu
  • 17,5 proc. - Bariery architektoniczne (np. brak wind, podjazdów)
  • 9,3 proc. - Niedostosowany sprzęt (np. fotele zabiegowe)
  • 5,9 proc. - Brak informacji na stronie/ Niedostępna strona www
  • 5 proc. - Nie mam żadnych problemów
  • 2,8 proc. - Nie korzystam z publicznej służby zdrowia

Komentarz

  • Konieczna reorganizacja służby zdrowia dla wszystkich
    Kazimierz
    08.01.2016, 05:39
    Takie przestarzałe i KOSZTOWNE instytucje jak ZUS czy NFZ dawno powinne być przekształcone w firmy ubezpieczeniowe finansujące koszty leczenia UBEZPIECZONYCH a nie samo finansowanie własnej administracji.

Dodaj odpowiedź na komentarz

Uwaga, komentarz pojawi się na liście dopiero po uzyskaniu akceptacji moderatora | regulamin
Prawy panel

Wspierają nas