Będą zmiany w systemie orzekania

Wyłonieniu grupy osób najbardziej niesamodzielnych i wymagających szczególnego wsparcia ma służyć projektowana przez posłów nowelizacja Ustawy o rehabilitacji, której pierwsze czytanie odbyło się na posiedzeniu sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

Posłanka Katarzyna Hall (PO), uzasadniając potrzebę wprowadzenia powyższych zmian podkreśliła, że są one efektem trwających dwa lata rozmów, m.in. podczas posiedzeń zespołu parlamentarnego ds. autyzmu.

- Zmiany te mają zapewnić osobom najmniej samodzielnym wsparcie adekwatne do ich potrzeb – mówiła w czwartek, 19 marca 2015 r., w Sejmie.

Według ministra Jarosława Dudy, Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, zmiana jest małym elementem, niezbędnym w całości zmian dotyczących orzekania, nad którym pracuje podstolik tzw. okrągłego stołu ds. orzecznictwa.

- W rezerwie na ten rok na orzekanie jest przewidziane 16 mln zł, a już teraz w PFRON na WTZ dla osób z autyzmem jest 5 mln zł, gdyż chcemy zindywidualizować pomoc – powiedział minister Duda.

Dostosować pomoc do potrzeb

Proponowana nowelizacja ma na celu m.in. wprowadzenie podziału osób wymagających stałej i długotrwałej opieki na osoby z całkowitą zniesioną możliwością zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych oraz osoby ze znacznie ograniczoną możliwością zaspakajania potrzeb życiowych. Podział ma na celu dostosowanie instrumentów pomocy do potrzeb danej osoby. Ustawa ma także uregulować kwestię wydawania orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień.

„Osoba orzekana posiada np. orzeczenie organu rentowego o zaliczeniu jej do I grupy inwalidztwa wydane kilkanaście lat wcześniej, a ocena stanu zdrowia i zakresu ograniczeń funkcjonalnych dokonywana w tym trybie nie potwierdza aktualnie u tej osoby takiego zakresu ograniczeń, który uzasadnia zaliczenie jej do znacznego stopnia niepełnosprawności i to w dodatku na stałe (co wynika z orzeczenia organu rentowego), do czego w świetle obowiązujących rozwiązań zawartych w art. 5a zespół powiatowy jest zobligowany – czytamy w uzasadnieniu projektu. – Uchylenie przedmiotowego przepisu nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla osób, które w tym trybie chciałyby uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, ponieważ mogą one występować o uzyskanie statusu osoby niepełnosprawnej na ogólnych warunkach.”

Celem wprowadzonych zmian jest też wyeliminowanie wątpliwości, że orzeczenie o niepełnosprawności ustala wyłącznie jeden stopień niepełnosprawności oraz że od każdego orzeczenia zespołu wojewódzkiego przysługuje odwołanie wyłącznie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Projekt wprowadza także mechanizm, który zapobiega temu, że osoba z niepełnosprawnością legitymowałaby się więcej niż jednym orzeczeniem o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności z innego tytułu niż zmiana stanu zdrowia.

Wątpliwości Sądu Najwyższego

Na negatywne opinie do projektowanych zmian zwrócił uwagę na posiedzeniu Komisji poseł Stanisław Szwed (PiS). Chodzi przede wszystkim o opinię Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (SN), który podkreśla, że podział osób wymagających stałej opieki na dwie grupy jest nieostry, a jego kryteria trudne do oceny. Ich zastosowanie daje dużą swobodę organowi orzekającemu. Według Prezesa SN nie wskazano na skutki prawne takiego podziału, który nie będzie także wpływał na prawo do świadczeń.

Szerszego opracowania dotyczącego orzecznictwa spodziewała się także posłanka Elżbieta Rafalska (PiS), a posłanka Beata Mazurek (PiS) złożyła wniosek o wysłuchanie publiczne dyskutowanego projektu, aby włączyć w te prace więcej grup nim zainteresowanych. Wniosek został jednak odrzucony podczas Komisji większością głosów.

Według Krzysztofa Kosińskiego, dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, proponowane zmiany są optymalne.

- W zeszłym roku wydano 656 tys. orzeczeń, a tylko 1100 orzeczeń do ulg i uprawnień, więc skala nie jest duża – zaznaczył. – W ten sposób unikniemy konieczności ponownego orzekania się przez wszystkich – dodał.

Projekt nowelizacji został skierowany do prac w podkomisji nadzwyczajnej.