Od kwietnia ZUS wypłaci więcej za wypadek przy pracy. Stawka za uszczerbek na zdrowiu mocno w górę

Już od kwietnia ZUS będzie wypłacał więcej pieniędzy w ramach jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy lub uszczerbek na zdrowiu z powodu choroby zawodowej. Kwota za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wzrośnie do 1636 zł

• W minionym roku opolski ZUS wypłacił poszkodowanym w wypadkach ponad 6 milionów złotych
• O pieniądze mogą się ubiegać osoby legalnie zatrudnione i zgłoszone do ubezpieczeń społecznych w ZUS

Znaczna podwyżka z procent uszczerbku, a wypadków jest więcej

Nowy taryfikator za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu będzie obowiązywał od kwietnia br. do końca marca 2026 r. Nowa stawka to 1636 zł, czyli o 205 zł więcej niż w poprzednim okresie.

Dane opolskiego ZUS-u potwierdzają, że w regionie coraz więcej ubezpieczonych wnioskuje o wypłatę odszkodowania.

- W 2024 roku na Opolszczyźnie przyznaliśmy 563 jednorazowych odszkodowań wypadkowych na łączną kwotę 6 milionów 154 tysięcy złotych. To więcej niż w 2023 roku kiedy takich świadczeń przekazaliśmy 512, a na rachunki bankowe poszkodowanych trafiło niecałe 4 miliony 340 tysięcy złotych. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest najczęściej wypłacanym przez ZUS świadczeniem wypadkowym – Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.

Opolski oddział ZUS-u najwięcej jednorazowych odszkodowań wypłacił w styczniu i październiku minionego roku, odpowiednio 64 i 58. Natomiast najmniej decyzji o przyznaniu tego świadczenia wydał w grudniu – 28 i lipcu – 38.

W 2024 r. w całym kraju ZUS przyznał 43,9 tys. jednorazowych odszkodowań, które łącznie wyniosły blisko 408,5 mln zł, a przeciętna wysokość odszkodowania w kraju wyniosła 9,3 tys. zł. W skali kraju to więcej niż w 2023 r., kiedy placówki ZUS-u wypłaciły 42,7 tys. jednorazowych odszkodowań na łączną kwotę ponad 355 mln zł. Przeciętna wysokość odszkodowania w 2023 r. to 8,3 tys.

Kto może dostać odszkodowanie

Na jednorazowe odszkodowanie za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu za wypadek przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej możesz liczyć jeśli twoja forma umowy o pracę wiąże się z opłacaniem składek na ubezpieczenie wypadkowe w ZUS. O jednorazowe odszkodowania mogą się starać przede wszystkim zatrudnieni na „etacie” tj. na podstawie umowy o pracę. W mniejszej mierze rekompensaty trafiają do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Świadczenie mogą dostać osoby objęte ubezpieczeniem wypadkowym, które z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznały uszczerbku na zdrowiu. W niektórych przypadkach mogą otrzymać odszkodowanie nawet dwa razy, gdy stan zdrowia pogorszył się o co najmniej 10 proc. i jest następstwem wcześniejszego wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Co ważne, prawo do odszkodowania mają także uprawnieni członkowie rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Są sytuacje, kiedy ZUS może przyznać odszkodowanie osobom, za które nie jest opłacana składka wypadkowa. Dotyczy to przykładowo ucznia, który miał wypadek podczas lekcji wychowania fizycznego. W takich okolicznościach wypłata odszkodowania zależy od tego, czy w wyniku wypadku zostanie orzeczona całkowita niezdolność do pracy. Jeśli lekarz orzecznik ZUS ustali jedynie uszczerbek na zdrowiu, bez stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy, ZUS nie przyzna odszkodowania. Wypadki w szczególnych sytuacjach dotyczą nie tylko uczniów, ale także ławników w sądzie bądź wolontariuszy.

Jak się wylicza odszkodowanie

Wysokość jednorazowego odszkodowania co roku się zmienia i zależy od procentowego uszczerbku na zdrowiu, który określa lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS po zakończeniu leczenia lub rehabilitacji. Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu odpowiada 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Od kwietnia 2025 r. do końca marca przyszłego roku za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczony otrzyma 1636 zł. Zatem jeśli lekarz orzecznik ustali 5-procentowy uszczerbek, to odszkodowanie wyniesie 8180 zł „na rękę”.

Już od kwietnia przez kolejny tak będą kształtowały się kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej:

• z tytułu orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego, kwota jednorazowego odszkodowania od kwietnia wyniesie 28 636 zł,
• w przypadku, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, wypłacona zostanie kwota 147 271 zł,
• jeśli do świadczenia uprawniony jest inny członek rodziny, odszkodowanie wyniesie 73 635 zł,
• w sytuacji, gdy prawo do zadośćuczynienia mają równocześnie małżonek oraz jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, kwota ta wyniesie 147 271 zł, a dodatkowo zwiększy się o 28 636 zł na każde z tych dzieci. Łączna kwota odszkodowania będzie następnie dzielona w równych częściach między uprawnionych.

Kwota 28 636 zł jest przyznawana w sytuacji, gdy oprócz małżonka lub dzieci, prawo do niej mają również inni członkowie rodziny zmarłego. Mogą to być na przykład rodzice, macocha lub ojczym, o ile w dniu śmierci osoby, po której przysługuje odszkodowanie, prowadzili z nią wspólne gospodarstwo domowe lub jeśli zmarły bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania. Każdy z tych członków rodziny może otrzymać tę kwotę, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom.

Odszkodowanie jest na wniosek

ZUS nie wypłaci pieniędzy z tytułu jednorazowego odszkodowania wypadkowego automatycznie, a tylko na wniosek. Po zakończeniu leczenia i rehabilitacji ubezpieczony powinien złożyć wniosek o jednorazowe odszkodowanie, dołączając zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9) oraz dokumentację medyczną do swojego płatnika składek, na przykład pracodawcy lub zleceniodawcy. Następnie płatnik składek przekazuje do placówki ZUS-u niezbędne dokumenty. Lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS ocenia stopień uszczerbku oraz jego związek z wypadkiem. Przyznanie lub odmowa przyznania tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości odbywa się na podstawie decyzji ZUS. Zakład wydaje tę decyzję w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia Lekarza orzecznika, w ciągu 14 dni od wydania orzeczenia przez komisję lekarską ZUS lub wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do podjęcia decyzji. Następnie ZUS wypłaca odszkodowanie w terminie do 30 dni od dnia wydania decyzji.

Dokumenty niezbędne do wypłaty odszkodowania:

• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, który sporządza pracodawca (w przypadku wypadku przy pracy ubezpieczonego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę),
• karta wypadku wraz z załącznikami. Jeśli wypadkowi ulegnie osoba zatrudniona na podstawie innej umowy niż umowa o pracę np. na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej postępowanie powypadkowego należy do obowiązków podmiotu, na rzecz którego wykonana była praca. W przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność lub współpracującej z taką osobą albo zatrudnionej na podstawie umowy uaktywniającej postępowanie powypadkowe przeprowadzi, właściwy ze względu na siedzibę prowadzenia działalności Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
• prawomocny wyrok sądu pracy,
• decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez państwowego inspektora sanitarnego.

Dokumenty potrzebne do ustalenia prawa do jednorazowego odszkodowania po zmarłym, to m.in.:

• dokument stwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznane jednorazowe odszkodowanie,
• dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą,
• odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o świadczenie ubiega się wdowa lub wdowiec,
• zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie odszkodowania uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy.