Świadczenie pielęgnacyjne na dziecko a rozwód rodziców
Pobieram świadczenie pielęgnacyjne na 15-letniego syna. Jestem w związku małżeńskim, mąż pracuje, syn uczęszcza do szkoły specjalnej, opieka na synem głównie spoczywa na mnie, ale mąż również w niej bierze czynny udział. Czy po rozwodzie mogę stracić prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, jeśli sąd orzecze wspólną lub naprzemienną opiekę? Czy jakiegoś rozstrzygnięcia w sprawie należy unikać lub jakieś rozstrzygnięcia jest niepewne przy przyznawaniu świadczenia przez MOPS?
Szanowna Pani,
opieka nad dzieckiem nie musi być to opieka całodobowa. W tym kontekście proszę zapoznać się chociażby z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 20 kwietnia 2021 r., II SA/Ol 231/21 zgodnie z którym Przepis art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie wymaga zamieszkiwania opiekuna z osobą, nad którą jest sprawowana opieka, jakkolwiek w kontekście tego przepisu nie można oczywiście wykluczyć sytuacji, w której sprawowanie opieki – z uwagi na stan zdrowia osoby pozostającej pod opieką – wymagałoby stałego z nią przebywania (co w praktyce wiązałoby się ze wspólnym zamieszkiwaniem) bądź korzystania w sprawowaniu tej opieki z pomocy innych osób.
Nie można zatem ani wymagać wspólnego zamieszkiwania, ani też sprawowania opieki nieustannie przez cały dzień i w tym sensie "całodobowo. Dana osoba ze względu na swój stan zdrowia może wymagać stałej ("już na zawsze") lub długotrwałej (przez okres powyżej 12 miesięcy) opieki lub pomocy. Wobec tego "sprawowanie opieki" zgodne z wymogami danego orzeczenia o niepełnosprawności, nawet jeżeli z uwagi na stan zdrowia (sprawności organizmu) i potrzeby osoby niepełnosprawnej wymaga wykonywania opieki lub pomocy w sposób stały, nie musi polegać na wykonywaniu czynności opiekuńczych lub pomocowych "stale przez cały dzień".
Jednakże trzeba mieć na uwadze, iż „na gruncie ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca nie wprowadził definicji legalnej wyrażenia "opieka" ani "sprawowanie opieki". Ustawodawca nie posłużył się jakimkolwiek przymiotnikiem konkretyzującym zakres lub jej charakter. Tym niemniej z treści art. 17 ust. 1 tej ustawy wynika, iż aby można było mówić o opiece - w rozumieniu tego przepisu - musi ona być stała lub długoterminowa. Określenia "stała" lub "długoterminowa" wskazują zaś na to, że nie może to być opieka świadczona niecodziennie, a nawet jeżeli codziennie, to tylko przez część doby, zatem sporadycznie. Przepis art. 17 ust. 1 ustawy należy więc stosować wyłącznie do takich stanów faktycznych, w których zakres opieki wyklucza możliwość podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej.” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 sierpnia 2024 r., I OSK 2156/23).
Jak wynika z powyższego, musimy jako opiekun być bardzo mocno zaangażowani w opiekę. Należy mieć na uwadze, że postępowanie o świadczenie pielęgnacyjne charakteryzuje się indywidualnymi przypadkami.
Jeżeli więc pomimo opieki naprzemiennej lub jakiejkolwiek innej, nadal będzie Pani sprawować określone czynności opiekuńcze względem syna w sposób nazwijmy to „intensywny” (jak wynika z orzecznictwa nie ma definicji pojęcia „opieka”)to nie ma podstaw do wstrzymania Pani świadczenia pielęgnacyjnego. Niestety, ale nasze prawo świadczeń rodzinnych nie nadąża do końca za prawem rodzinnym i takie przypadki jak u Pani, gdzie wchodzi w grę kwestia opieki naprzemiennej, mogą być kwestionowane przez organy wypacające świadczenie i mogą być przyczyną decyzji wstrzymujących przyznane świadczenie. Prawo świadczeń rodzinnych nie zna instytucji dzielenia świadczenia na dwóch rodziców, gdy orzekana jest opieka naprzemienna.
Jeżeli będzie potrzeba porozmawiania ze mną o ww. kwestii telefonicznie, można skontaktować się telefonicznie z Centrum Integracja w Gdyni tel.: 505 606 776 lub 570 066 306 i umówić się ze mną na telefoniczną konsultację. Z uwagi na kolejność zgłoszeń do porady może być tak, iż konsultacja prawna może być umówiona dopiero na określony termin np. dopiero za tydzień lub później (dzwoniąc proszę pamiętać, że nie zostanie od razu udzielona porada).
Można także skorzystać z punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. W każdym powiecie w Polsce działają punkty nieodpłatnej pomocy prawnej. W załączeniu przesyłam link do odpowiedniej wyszukiwarki ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości: https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/mapa-punktow/.
Z poważaniem, dr Michał Urban, radca prawny