Czy osoby z niepełnosprawnością mogą pracować?

Wbrew pozorom to częste pytanie, które zadają sobie pracodawcy, lekarze orzecznicy, ale też i same osoby z niepełnosprawnością. Tymczasem odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna – tak, pod warunkiem, że lekarz przeprowadzający badania zezwoli jej na to i dopuści ją do wykonywania określonych obowiązków pracowniczych.

Pamiętaj! Orzeczenie ZUS o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy NIE OZNACZA, że nie możesz podjąć pracy. W art. 13 par. 4 Ustawy o rentach i emeryturach z FUS czytamy: „Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy”.

Jeśli ktoś posiada orzeczenie ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub o częściowej niezdolności do pracy, albo w orzeczeniu z zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności ma zaznaczony punkt „żadna praca”, może pracować, jeśli zezwoli na to lekarz medycyny pracy i sama taka osoba czuje się na siłach pracę podjąć.

Często bariery przed podjęciem pracy występują w świadomości samych osób z niepełnosprawnością, sugerujących się zapisami z orzeczenia. Należy więc pamiętać, że decydujące jest zaświadczenie od lekarza medycyny pracy i nasze samopoczucie.

Podobnie, jeśli ktoś w orzeczeniu ma zaznaczony punkt „praca w warunkach chronionych”. Nie oznacza to, że pracodawca z otwartego rynku pracy nie może takiej osoby zatrudnić. Dalej decyduje o tym lekarz medycyny pracy – jeśli on uzna, że zatrudnienie takiego pracownika jest możliwe, nie ma żadnych formalno-prawnych do tego przeciwwskazań.

Uwaga: Od 2010 r. pracodawca z otwartego rynku pracy nie ma obowiązku zgłaszania do Państwowej Inspekcji Pracy faktu zatrudnienia pracownika z niepełnosprawnością znaczną i umiarkowaną (pracodawca mający status zpchr nie miał takiego obowiązku, gdyż z chwilą nadania statusu musiał dostosować cały zakład i stanowiska do potrzeb osób z niepełnosprawnością). Ma natomiast obowiązek dostosować stanowisko pracy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności danego pracownika lub zatrudnić go w systemie telepracy. Kontrolę w tym zakresie przeprowadza PIP.

Komentarz Edyty Sieradzkiej, wiceprezes Organizacji Ogólnopolska Baza Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON.ORG)

Często same osoby z niepełnosprawnością boją się zapisu w orzeczeniu, mówiącego o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Należy jednak pamiętać, że orzeczenie ZUS wydawane jest do celów rentowych i lekarze orzecznicy nie zawsze patrzą na to, czy pracownik w przystosowanych warunkach będzie mógł pracować. To jest decyzja lekarza, który będzie przeprowadzał badania, i dostosowania miejsca pracy do potrzeb niepełnosprawnego pracownika ze stopniem znacznym lub z umiarkowanym.

Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, że są obszary, w których osoba z niepełnosprawnością nie może pracować. Podstawą są badania lekarskie, które muszą być wykonywane pod kątem danej pracy, lekarz powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad z badanym i na tej podstawie podjąć decyzję.