NGO.pl: Miasto dostępne dla wszystkich

„Jak rozwijać miasta, aby były dostępne dla ludzi? Trzeba słuchać tych, którzy je tworzą. W dobrze zarządzanym mieście żadna grupa społeczna nie może być pominięta. Rozwój to zmiana społeczna. Jednym z ważniejszych wyzwań jest potrzeba likwidacji barier dla osób z niepełnosprawnościami. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom, coraz więcej miast wdraża standardy dostępności” – na portalu ngo.pl pojawił się artykuł o tym, dlaczego warto tworzyć dostępne miasta, autorstwa Wojciecha Deca. Zachęcamy do przeczytania.

Dostępność jest procesem, który dotyczy nas wszystkich

Jak rozwijać miasta, aby były dostępne dla ludzi? Trzeba słuchać tych, którzy je tworzą. Miasta są dla ludzi. Miasta bez ludzi to tylko – budynki, ulice i puste przestrzenie. Obecnie miasta muszą zmierzyć się z wyzwaniami – zapewnienia dostępności i wysokiej jakości życia, które ze względu na zmiany demograficzne będą się nasilać w najbliższych latach.

W tym zakresie jednym z ważniejszych wyzwań jest potrzeba likwidacji barier dla osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z art. 2 ust. 1) ustawy z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, bariera oznacza – przeszkodę lub ograniczenie architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwia lub utrudnia osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.

Osoby ze szczególnymi potrzebami mają prawo do żądania zapewnienia dostępności. Chcą być traktowane podmiotowo oraz mieć świadomość, że ktoś się nimi interesuje i próbuje uwzględnić ich potrzeby. Polska w 2012 r. ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a tym samym zobowiązała się do podejmowania inicjatyw na rzecz poprawy dostępności przestrzeni publicznej. Przejawem tego jest rządowy Program Dostępność Plus 2018-2025.

Dostępność jest procesem, który dotyczy nas wszystkich. Tym bardziej, że miejsca przyjazne osobom z niepełnosprawnościami są jednocześnie przyjazne seniorom, podróżnym i rodzinom z małymi dziećmi – czyli osobom w każdym wieku. Dostępność jest jak stan umysłu. Rozpoczyna się od wzrostu świadomości i zrozumienia potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, zaś kończy na konsekwentnym wprowadzaniu zmian – krok po kroku. Zapewnienie dostępności to również usuwanie barier mentalnych i panujących stereotypów. Przy czym wprowadzenie zmian wymaga działań w zakresie – społecznym, prawnym i politycznym.

Kiedyś uważano, że do rozwoju miast potrzebny jest przede wszystkim kapitał inwestycyjny. Obecnie wiemy, że najważniejszy jest kapitał ludzki i kapitał społeczny. Rozwój to zmiana społeczna. Jeżeli już coś zmieniać, to tylko na lepsze. Istotnym wskaźnikiem rozwoju miast jest to, czy obywatele utożsamiają się z własnym miastem? Czy angażują się w jego życie?

Przepisy prawne nie zawsze umożliwiają skuteczne wyegzekwowanie wymogów dostępności. Obowiązujące przepisy są bowiem często nieprecyzyjne lub wręcz dopuszczają rozwiązania nie w pełni zgodne z zasadą dostępności. W konsekwencji obiekty zaprojektowane i wybudowane zgodne z prawem budowlanym nie zawsze są całkowicie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Odpowiedzialność za jakość przestrzeni miejskiej spoczywa przede wszystkim na samorządach lokalnych. Obecnie rolą samorządu powinno być zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców. Poprzez politykę miejską mogą one kreować systemowe rozwiązania, które będą sprzyjały tworzeniu dostępnej przestrzeni publicznej dla osób z niepełnosprawnościami.

Projektowanie miast bez barier

Jak projektować miasta, aby były dostępne dla jak największej liczby użytkowników? Trzeba zastosować w przestrzeni miejskiej projektowanie uniwersalne lub racjonalne usprawnienia. Zgodnie z  art. 2 ust. 4) ustawy o zapewnianiu dostępności, projektowanie uniwersalne oznacza – projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania.

W praktyce bardzo trudno będzie osiągnąć ambitny cel, zakładający zapewnienie 100 proc. dostępności. W projektowaniu uniwersalnym konieczne jest uwzględnienie faktu, że nawet pełna zgodność z przepisami prawa i normami technicznymi nie zawsze oznacza pełną użyteczność rozwiązań dla osób z niepełnosprawnościami. Nie uda się wyłącznie przepisami prawnymi stworzyć jednego katalogu rozwiązań, które należy uwzględniać w tego typu projektowaniu. Natomiast jeżeli na wczesnym etapie nie uda się zastosować projektowania uniwersalnego, to można zastosować mechanizmy racjonalnych usprawnień.

Cały tekst przeczytasz na portalu ngo.pl.