Upadłość konsumencka: najważniejsze informacje

Upadłość konsumencka to rozwiązanie dla osób, które nie są w stanie spłacić swoich długów na przykład z powodu choroby, wypadku lub utraty pracy. Od strony prawnej jest to postępowanie sądowe, którego celem jest pełne lub częściowe oddłużenie konsumenta przy jednoczesnym zaspokojeniu roszczeń wierzycieli.

Kto może się ubiegać o upadłość konsumencką?

O ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogą starać się osoby znajdujące się  w tragicznej sytuacji życiowej, do której zalicza się m.in. wysoki poziom biedy, podeszły wiek, przewlekłą, ciężką chorobę umożliwiającą dalszą pracę  a także takie, których zadłużenie powstało z niezależnych przyczyn, np. nagłej choroby, nieszczęśliwego wypadku, zwolnienia z pracy, utraty lub znacznego zmniejszenia się dochodów. Co ważne, obecnie upadłość konsumencka jest dostępna teraz dla osób nieposiadających żadnego majątku – mieszkania, samochodu, działki ani innej nieruchomości.

Wniosek za 30 złotych

O upadłość konsumencką wnioskuje się poprzez złożenie urzędowego formularza do sądu rejonowego (wydział gospodarczy) – koszt wniosku to 30 zł. Wniosek należy uzasadnić oraz załączyć odpowiednie dowody. We wniosku należy zawrzeć:

• wykaz majątku z szacunkową wyceną – należy tu wpisać informacje o posiadanych nieruchomościach oraz ruchomościach,
• informację na temat posiadanych środków pieniężnych w gotówce oraz tych zgromadzonych na kontach bankowych i lokatach,
• listę wierzycieli wraz z informacjami o długach wobec nich,
• dowody potwierdzające istnienie długów i niewypłacalność np. wypowiedzenia umów kredytów, zaświadczenie o zarobkach, dokumenty potwierdzające brak dochodów.

Po otrzymaniu wniosku sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej oraz wyznacza syndyka. Dłużnicy mogą zrezygnować z samodzielnego przygotowania pisma i skorzystać z usług kancelarii prawnych.

Orzeczenie sądu

Podczas rozprawy sąd zdecyduje, czy długi mogą zostać umorzone, a jeśli tak – w jakiej części. Prowadzone przez sąd postępowanie upadłościowe może zakończyć się wydaniem postanowienia o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty, jeśli sytuacja materialna i osobista upadłego jest tak ciężka, że jest oczywiste, że nie jest zdolny regulować żadnych zobowiązań.

Od złożenia wniosku do sądu o ogłoszenie upadłości do wydania orzeczenia może upłynąć od 1 do 6 miesięcy. Sąd ma prawo wezwać dłużnika na rozprawę, aby zweryfikować dane zgłoszone we wniosku, m.in. w zakresie przedstawionych przyczyn niewypłacalności czy sytuacji osobistej i finansowej dłużnika. Sąd może również wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości jedynie na podstawie samych dokumentów, bez osobistego kontaktu z dłużnikiem, na tzw. posiedzeniu niejawnym.

Co się dzieje po decyzji sądu?

Co do zasady, po ogłoszeniu upadłości dłużnik nie zostaje od razu uwolniony od całego zadłużenia. Czynności względem majątku dłużnika rozpoczyna syndyk, który likwiduje jego majątek. Po likwidacji majątku ustalany jest plan spłaty wierzycieli, według którego upadły dokonuje comiesięcznych wpłat na ich rzecz.

W tracie postępowania upadłościowego wierzyciele zostają zaspokojeni po pierwsze ze środków uzyskanych ze sprzedaży majątku (rozdzielonych zgodnie z planem podziału), a po drugie podczas realizowania planu spłaty wierzycieli. Dopiero po pełnym wykonaniu planu spłaty wierzycieli sąd umorzy zobowiązania, które nie zostały zaspokojone. Może też umorzyć zobowiązania bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu.

Nie wszystkie zobowiązania podlegają umorzeniu na skutek ogłoszenia upadłości: te o charakterze alimentacyjnym, wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, a także zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny.

Skutki ogłoszenia upadłości

Upadłość oznacza ograniczony dostęp do pieniędzy i likwidację majątku – w celu spłaty wierzycieli wyznaczony przez sąd syndyk nie tylko zajmie otrzymywane przez zadłużonego wynagrodzenie za pracę i środki na koncie bankowym (do określonej wysokości), ale też może zlicytować jego mieszkanie, samochód czy motocykl; nie może natomiast spieniężyć sprzętów niezbędnych do codziennego życia (np. lodówki, czy pralki).

W przypadku zlicytowania mieszkania osoba ogłaszająca upadłość musi je opuścić i przeprowadzić się do innego lokum. Na ten cel otrzyma środki z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości w kwocie pokrywającej koszty najmu za okres od 12 do 24 miesięcy.

Ponadto dłużnik w czasie postępowania nie może dowolnie dysponować składnikami majątku, które zostały włączone do masy upadłościowej, a więc np. sprzedać auta czy przepisać mieszkania na dzieci.

Dokładniejsze informacje dotyczące procedury upadłości konsumenckiej można znaleźć w specjalnej broszurze przygotowanej przez  Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej.