Świadczenie nad chorą teściową na Alzheimera

Opiekuję sie chorą teściową na Alzheimera od 4 lat. Mąż i syn teściowej pracuje oraz syn, mieszkający z nami, też pracuje .Teściowa ma dzieci, ale one nie mogą sie nią opiekować, bo mieszkają daleko, są na emeryturach .Czy mogę ubiegać się o specjalny zasiłek? Teściowa jest bez kontaktu, nie porusza się, nosi pampersy. Musiałam zrezygnować z podjęcia pracy na rzecz opieki .Czy cos mi sie należy?

Szanowna Pani,

generalna zasada jest taka, że świadczenie pielęgnacyjne reguluje art. 17 ust 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych i przysługuje ono z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej:

1. matce albo ojcu,
2. opiekunowi faktycznemu dziecka,
3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Jak wynika z art. 17 ust 1a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1. rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2. nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3. nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Uprawnienie do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, dalsza osoba – w stosunku bliskości do potrzebującego pomocy – uzyska dopiero w sytuacji, gdy brak będzie osoby zobowiązanej w pierwszej kolejności do alimentacji, tzn., gdy takiej osoby nie będzie albo gdy osoba taka nie będzie w stanie sprawować opieki nad potrzebującym (zgodnie z treścią art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Z uwagi na bardzo ogólnie podane informacje, proszę powyższe przepisy odnieść do swojej sytuacji (tj. czy są inne osoby zobowiązane w pierwszej kolejności do alimentacji). W chwili obecnej jak wynika z Pani zapytania są inne osoby zobowiązane w pierwszej kolejności do alimentacji (dzieci Pani teściowej) ale z jakiś powodów nie mogą sprawować opieki lub zajęte są po prostu swoim  życiem.  Ta kwestia w przypadku złożenia wniosku o świadczenie będzie podstawą do badania przez Organ przyznający świadczenie.

Nadmieniam, że w związku z koniecznością opieki nad dorosłą osobą jest możliwość wystąpienia o specjalny zasiłek opiekuńczy Komu przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy? - niepelnosprawni.pl  lub o świadczenie pielęgnacyjne Do sądu po świadczenie pielęgnacyjne - niepelnosprawni.pl.

Świadczenie pielęgnacyjne jest w kwocie wyższej i w chwili obecnej opiekunowie występują przede wszystkim o to świadczenie. Możliwość taka powstała w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13), który orzekł, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Ten wyrok jest podstawą na którą powołują się opiekunowie, gdy  chcą w miejsce specjalnego zasiłku opiekuńczego uzyskać świadczenie pielęgnacyjne, lub w ogóle świadczenie pielęgnacyjne (gdy wcześniej nie pobierali specjalnego zasiłku opiekuńczego).

Należy wskazać, iż sprawy w zakresie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego są często sprawami bardzo indywidualnymi, warto więc skonsultować się przed złożeniem wniosku bezpośrednio z prawnikiem. np. w ramach nieodpłatnych porad prawnych Mapa punktów / Darmowa Pomoc Prawna (ms.gov.pl), i upewnić się czy spełniamy przesłanki ustawowe.

Może też Pani skontaktować się telefonicznie z prawnikiem w jednym z Centrów Integracja np. Centrum Integracja w Gdyni tel.: 505 606 776 lub 570 066 306  i umówić się na telefoniczną konsultację prawną. Z uwagi na kolejność zgłoszeń do porady może być tak, iż konsultacja prawna może być umówiona dopiero na określony termin np. dopiero za tydzień lub później (dzwoniąc proszę pamiętać, że nie zostanie Pani od razu udzielona porada).

Z poważaniem,

dr Michał Urban, radca prawny