Prawnik radzi: Prawa pracodawcy

Jestem osobą niepełnosprawną, kobietą po pięćdziesiątce. Pół roku temu zostałam pracodawcą. Miałam do wyboru: stracić pracę lub „pójść na swoje”. Udało się. Zatrudniam teraz 15 kobiet, w tym jedną z niepełnosprawnością. Znajduję wyłącznie informacje o prawach niepełnosprawnych pracowników i obowiązkach pracodawców wobec nich. Gdzie mam szukać informacji i pomocy dla siebie, bo jestem pracującym dyrektorem i właścicielem firmy?

Teresa M. z woj. wielkopolskiego

 
Prawnik Anita Siemaszko: Rzadko zdarza się sytuacja, że niepełnosprawny jest pracodawcą, częściej jest pracownikiem. Sporo osób niepełnosprawnych zakłada firmy, choć najczęściej zatrudniają tylko siebie. Państwo, chcąc zachęcić do zatrudniania osób niepełnosprawnych, stosuje wobec pracodawców zachęty – najczęstszymi są dofinansowania wynagrodzeń. Ale istnieje także wsparcie dla przedsiębiorczych osób z niepełnosprawnością. Najwięcej informacji na ten temat znajdzie Pani w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 776) tekst jednolity z dnia 18 stycznia 2008 r. (Dz.U. Nr 14, poz. 92).

I Refundacja składek ZUS

Dużą pomocą jest refundacja składek ZUS. W przypadku przedsiębiorców przysługuje w wysokości: - 100 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności; - 60 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności; - 30 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia
niepełnosprawności.

O zwrot ubiegać może się równieżniepełnosprawny rolnik lub rolnik zobowiązany do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika. Zwrot dotyczy pełnego wymiaru składek w KRUS. Warunkiem refundacji składek jest terminowe ich opłacanie w całości. System opłacania składek działa na zasadzie refundacji – tzn. najpierw osoba niepełnosprawna opłaca składki, a następnie po złożeniu wniosku do PFRON uzyskuje zwrot składki terminowo zapłaconej w ZUS lub KRUS.

Środki zostają wypłacone przedsiębiorcy w terminie 14 dni od dnia złożenia kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku w PFRON. Wniosek składany jest miesięcznie i dotyczy refundacji składek za dany miesiąc.

Obecnie nie istnieją już ograniczenia co do tego, czy przedsiębiorcą ma być osoba niepełnosprawna w momencie podejmowania działalności. Ważne jest, by w danym okresie, za który występuje o refundację, spełniał warunki zaliczenia go do osób niepełnosprawnych. Niestety, z listu nie wynika, jaki ma Pani stopień niepełnosprawności. Oprócz tego (ale jest to propozycja tylko dla tych, którzy zaczynają swoją przygodę z firmą) osoba niepełnosprawna może otrzymać ze środków PFRON jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości określonej w umowie zawartej ze starostą, nie więcej jednak niż do wysokości 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli nie otrzymała bezzwrotnych środków publicznych na ten cel.

II Ulga dla przedsiębiorcy w składce zdrowotnej

Każda osoba, która prowadzi własną działalność, ma obowiązek opłacać z tego tytułu składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorca musi ją opłacać w pełnej wysokości nawet wtedy, gdy jest chory i nie może wykonywać swojej pracy. Osoby, które mają prawo do emerytury lub renty albo które są niepełnosprawne, mogą skorzystać z ulgi w jej opłacaniu. Powinny jednak spełnić pewne warunki, które zostały określone w art. 82 ust. 8 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych, zwanej ustawą zdrowotną. Wynika z niego, że jeśli przedsiębiorca pobiera emeryturę lub rentę w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, nie opłaca składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności, gdy:
1) uzyskuje z tej działalności przychody w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury lub
2) opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Chodzi o kwotę emerytury lub renty (brutto) wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym. W przypadku renty rodzinnej jest to kwota świadczenia rentowego wraz z dodatkiem dla sieroty zupełnej. Nie uwzględnia się natomiast innych dodatków, zasiłków, świadczeń pieniężnych i ryczałtu energetycznego, ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla oraz deputatu węglowego.

Gdyby natomiast osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności uzyskiwała jedynie przychody z działalności gospodarczej, to jej składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Ulgi tej nie stosuje się jednak wobec niepełnosprawnych przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej…
(Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)

III Niższe składki ZUS dla rozpoczynających działalność gospodarczą

Dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest znacznie niższa niż dla tych, którzy co już prowadzą firmę. Wynosi ona bowiem tylko 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2013 r. jest to kwota 480 zł (tj. 30 proc. z kwoty 1600 zł).

Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru nie przysługuje wszystkim osobom „startującym” w biznesie. Tylko bowiem osoby, które rozpoczynają działalność gospodarczą na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, mogą korzystać z tej preferencji. Do grona osób, które nie są do niej uprawnione, zalicza się przedsiębiorców, którzy: - prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania obecnej działalności prowadzili inną pozarolniczą działalność, - wykonują na rzecz byłego pracodawcy takie same czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej, jakie przed dniem jej rozpoczęcia wykonywali w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

Z ulgi nie mogą też skorzystać m.in. wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. Nowy przedsiębiorca może opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru przez 24 miesiące kalendarzowe.

IV Ulgi w karcie podatkowej

Podatnikom, którzy ukończyli już 60. r.ż. lub mają minimum lekki stopień niepełnosprawności, wykonującym osobiście (bez zatrudniania pracowników) działalność usługową i wytwórczo-usługową, przysługuje prawo do obniżenia przyjętej stawki o 20 proc. W przypadku działalności transportowej obniżenie stawki o 20 proc. zostało przewidziane dla osób z orzeczeniem co najmniej umiarkowanego lub lekkiego stopienia niepełnosprawności. Warunkiem także i tu jest niezatrudnianie pracowników. Ponadto dla przedsiębiorców zatrudniających pracowników z co najmniej lekkim stopniem niepełnosprawności, wykonujących działalność usługową i wytwórczo-usługową, przewidziane zostało obniżenie o 10 proc. przyjętych stawek. Najwyższa możliwość obniżenia stawek podatkowych została przewidziana dla osób, które nie tylko prowadzą własną działalność, ale jednocześnie sami pracują w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeśli w swojej firmie nie zatrudniają pracowników, mogą obniżyć stawki karty podatkowej.

Warto zauważyć, że podatnik może otrzymać również inne obniżki stawek karty podatkowej, sięgające nawet 50 proc. Należy jednak podkreślić, że są one przyznawane na wniosek podatnika, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, a także, że prawo do obniżki podatku przysługuje w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z nieadekwatnością stawek ustalonych w ustawie względem skali prowadzonej działalności gospodarczej.