Nieproszeni goście

Wiosenny wiatr przynosi nam oprócz zwiastunów zbliżającego się lata również to, co witamy niechętnie. U drzwi naszego domu staje tłum nieproszonych gości. To alergeny. Niektóre z nich jednak przez cały rok mieszkają w kuchni lub czyhają na nas na półkach sklepu.

Alergeny to substancje z pozoru nieszkodliwe, ale u wrażliwych osób mogą wywołać gwałtowne, nieuzasadnione reakcje układu odpornościowego. Na całym świecie szybko rośnie liczba osób chorujących na alergie. W Niemczech problem ten dotyczy już co piątego obywatela. Jak wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie Deutsche Allgemeine Krankenkasse (wśród reprezentatywnej grupy ponad 4500 osób powyżej 14. roku życia), do najczęściej wymienianych czynników wywołujących alergie należą:

• pyłki roślinne (49 proc.),
• roztocza kurzu domowego (19 proc.), n produkty spożywcze (17 proc.),
• związki chemiczne (17 proc.),
• sierść lub łuski zwierzęce (16 proc.), n lekarstwa (16 proc.),
• nikiel (13 proc.).
  Znacznie rzadziej występują alergie na pleśnie (6 proc.) oraz lateks (surowiec do wyrobu kauczuku; 2 proc.).

Objawy alergii

• katar
• kaszel
• wysypka
• duszność
• obrzęk
• zapalenie spojówek

Wykrywanie alergii

• badania krwi
• testy skórne
• testy prowokacyjne

Źródła alergii
Do najczęstszych alergenów zawartych w produktach spożywczych należą:

• białko mleka krowiego (zawarte nie tylko w mleku, ale i w serze, twarodu, maśle oraz wołowinie i cielęcinie),
• białko jaja kurzego, kakao (występujące nie tylko w postaci napoju, ale i w czekoladzie, chrupkach kukurydzianych, cieście, makaronach i in.),
• gluten,
• owoce (głównie cytrusy i owoce drobnopestkowe np. truskawka, malina, owoce leśne),
• ryby i owoce morza, szczególnie uczula śledź, makrela, łosoś i łupacz (zwłaszcza wędzone),
• miód,
• warzywa (najczęściej: seler, pietruszka, pomidor),
• orzechy

Żyj zdrowo
W ramach terapii alergikom uczulonym na pyłki roślin proponuje się spacery w lesie iglastym, nad brzegiem morza, tam gdzie stężenie pyłków jest o wiele mniejsze. W sezonie letnim również w górach.

Aby ratować swoje zdrowie, czas pomyśleć o rzuceniu nałogów. Palenie papierosów niszczy malutkie włoski nazywane rzęskami. Rzęski zapobiegają wnikaniu większości alergenów do układu oddechowego. Bez tej ochrony alergeny łatwiej wywołują reakcję w organizmie.
Alkohol jest zagrożeniem w alergii pokarmowej - zwiększa absorpcję alergenów zawartych w pożywieniu.
Dla alergika niebezpieczne mogą okazać się restauracje i kawiarnie. Trudno jest ustalić skład zamawianych tam potraw (zwłaszcza tych egzotycznych). Podobny problem pojawia się w hipermarkecie. Na przykład wiele produktów nienabiałowych zawiera kazeinę - białko otrzymywane z... mleka. Dlatego należy uważnie czytać etykiety!

Dbaj o czystość
Nie da się całkowicie uniknąć kontaktu ze wszystkimi potencjalnymi alergenami. Jednak w miarę możliwości należy się ich wystrzegać. Omijać kwitnące trawy, krzewy, drzewa i zboża. Generalne porządki, to sposób na pozbycie się roztoczy kurzu domowego.
Trzeba usunąć z domu grube dywany i ciężkie zasłony gromadzące kurz. Bieliznę pościelową prać często w wysokiej temperaturze i suszyć w suszarce. Częste kąpiele pod prysznicem znakomicie spłukują różne alergeny.

Zapobiegaj
Gwałtownych reakcji uczuleniowych można uniknąć, stosując odczulanie, czyli immunoterapię, dzięki której uzyskuje się tolerancję na dany alergen. Do walki z alergią stają również leki antyhistaminowe, sterydy i stabilizatory komórek tucznych. Bronią dietetyków przeciwko alergii jest bioflawonoidkwercetyna, naturalny środek antyhistaminowy. Bogate źródła kwercetyny to m.in. herbata, ziemniaki, wino, sałata, kapusta, cebula, żurawiny.
Jeśli podejrzewasz u siebie alergię, nie próbuj leczyć się na własną rękę! Poszukaj doświadczonego lekarza alergologa.

Zdaniem lekarza
Pamiętajmy, że reakcje alergiczne mogą dotyczyć nie tylko pyłków roślinnych czy roztoczy żyjących w kurzu domowym. Przyczyną niepokojących objawów mogą być niektóre dodatki do żywności, substancje konserwujące i barwniki.
Na przykład siarczany dodawane do owoców, soków, wina, piwa, warzyw, dań ze skorupiaków i mięczaków mogą doprowadzić do wymiotów, skurczu spastycznego oskrzeli, a nawet objawów wstrząsu. Popularny wzmacniacz smaku - glutamian sodu, występujący w mieszankach przyprawowych, zupach w proszku oraz produktach kuchni chińskiej może być przyczyną bólów głowy, napadów duszności, zaczerwienienia twarzy (tzw. zespół chińskiej restauracji).
Niepożądane reakcje może także wywołać barwnik tartrazyna stosowany do kolorowych napojów gazowanych, gotowych produktów spożywczych oraz leków. Z kolei konserwanty będące pochodnymi kwasu benzoesowego (często występujące w napojach gazowanych) u niektórych osób mogą być przyczyną pokrzywki (bąblowej wysypki skórnej).
lek. med. Jarosław Kosiaty

Informacje
Wiele informacji o alergiach można znaleźć na internetowych portalach www.alergie.pl; www.alergia.org.pl; www.apsik.pl; www.astma.edu.pl; www.alergen.info.pl; witaminy.esculap.pl/witaminy_profilaktyka.html. Osoby, które poszukują lekarzy zajmujących się alergiami, mogą skontaktować się z właściwym oddziałem NFZ, gdzie uzyskają stosowne informacje.

Sprawdź opakowanie!
Przykłady wybranych dodatków do żywności, odpowiedzialnych za wywoływanie reakcji niepożądanych:
E 102 - tartrazyna, syntetyczny barwnik azowy
E 107 - żółcień 2G, syntetyczny barwnik azowy
E 110 - żółcień pomarańczowa S, syntetyczny barwnik azowy
E 122 - azorubina, syntetyczny barwnik azowy
E 123 - amarant, syntetyczny barwnik azowy
E 124 - czerwień koszenilowa, syntetyczny barwnik azowy
E 128 - czerwień 2G, syntetyczny barwnik azowy
E 151 - czerwień brylantowa, syntetyczny barwnik azowy
E 200 - kwas skorbowy
E 203 - sorbinian wapnia
E 210 - kwas benzoesowy
E 219 - ester metylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego - sól sodowa
E 311 - galusan oktylu
E 320 - butylohydroksyanizol BHA
E 321 - butylohydroksytoluen BHT
E 620 - kwas glutaminowy
E 625 - diglutaminian magnezu
E 626 - kwas guanylowy
E 629 - guanylan wapnia
E 630 - kwas inozynowy
E 633 - inozynian wapnia

 Bibliografia: B. Good, Domowe sposoby na letnie alergie, Diogenes - Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2002;
 J. Engel, Kompendium alergii, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2000;
 G. Leibold, Alergie, Videograf 1993

Opracowanie: Kornelia Namysłowska
Konsultacja: lek. med. Jarosław Kosiaty

Integracja 2/2005, str. 54-55