Co pracodawca wiedzieć powinien

Pracodawca w Polsce z jednej strony jest zobowiązywany do zatrudniania osób niepełnosprawnych, a z drugiej strony zachęcany do tego poprzez system dofinansowań. Częste zmiany przepisów powodują jednak ból głowy pracodawców i dezorientację samych zainteresowanych, czyli niepełnosprawnych. A przecież to głównie oni powinni znać zasady rządzące ich zatrudnieniem. Co więc powiesz pracodawcy, gdy zapyta dlaczego warto Cię zatrudnić poza tym, że posiadasz odpowiednie umiejętności i zapał?

Aby go zachęcić możesz wygłosić płomienny apel. Jego treść mogłaby wyglądać tak:

Drogi pracodawco! Jeśli jesteś pracodawcą zatrudniającym powyżej 25 pracowników, powinieneś zatrudniać co najmniej 6 proc. niepełnosprawnych.

• Jeśli tego nie robisz narażasz się na zapłacenie "kary'' w wysokości ok. 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy nie obsadzony przez niepełnosprawnego etat miesięcznie. Trochę niższe wskaźniki niż 6 proc. są dla np. dla szkół wyższych czy też firm zatrudniających osoby o "trudnych ''do zatrudnienia schorzeniach takich jak np.para- lub tetraplegia.
• możesz obniżyć wysokość obowiązkowych wpłat kupując usługi (z wyjątkiem handlu) lub towary od firm zatrudniających większą liczbę osób niepełnosprawnych. 
• możesz uzyskać zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy niepełnosprawnego pracownika w wysokości 20-krotności przeciętnego wynagrodzenia (przystosowanie oznacza zakup lub adaptację urządzeń, pomieszczeń służących osobie niepełnosprawnej). Uwaga możesz odliczyć koszty dostosowania do niepełnosprawności, w grę nie wchodzi całość kosztów lecz tylko te, które niwelują różnicę między pracownikiem sprawnym a niepełnosprawnym. 
• Możesz uzyskać dofinansowanie do szkoleń. Jeżeli jesteś małym lub średnim przedsiębiorcą nawet 90 proc. na szkolenie ogólne i 55 proc. na szkolenie specjalistyczne, jeśli jesteś większym przedsiębiorcą odpowiednio na szkolenie ogólne - 70 proc., specjalistyczne - 45 proc. kosztów. Maksymalna pomoc to 1 milion euro na jedno szkolenie.
• Możesz uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Zastanawiasz się ile to będzie?

Otóż jeśli masz zakład pracy chronionej to kwoty maksymalnego dofinansowania wynoszą:
   - 160 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
   - 140 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
   - 60 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Jeżeli zaś jesteś pracodawcą zatrudniającym do 25 pracowników lub pracodawcą mającym powyżej 25 pracowników i osiągającym 6 proc. wskaźnik możesz ubiegać się o 70 proc. tych kwot, które otrzymuje zpch. To znaczy: za pracownika ze znacznym stopniem 818,18 zł, z umiarkowanym stopniem - 692,31 zł, a z lekkim stopniem niepełnosprawności – 314,68 zł.
 

Kwoty dofinansowania ulegają podwyższeniu o 75 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku osób, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz niewidomych. Wynoszą, odpowiednio, dla zakładów pracy chronionej:
- znaczny stopień – 1843,15 zł,
- umiarkowany – 1663,33 zł
- lekki – 1123,87 zł.

Dla innych pracodawców wymienionych wyżej:
- znaczny stopień – 1051,95 zł,
- umiarkowany - 890,11 zł,
- lekki stopień – 404,59 zł.

 

• oprócz tego, pracodawco, możesz liczyć na to że inni tzn. PFRON i budżet ulżą Ci w płaceniu zmory wszystkich przedsiębiorców tj. składkach na ubezpieczenie społeczne. Ulgi w płaceniu tych składek są zróżnicowane w zależności od typu zakładu i stopnia niepełnosprawności. Ulgi są całkiem spore. Po szczegóły w tej podobnych sprawach odsyłam do zaktualizowanej broszury dotyczącej zatrudnienia niepełnosprawnych.

Pamiętaj jednak, że nie ma nic za darmo. Musisz rozliczyć się z otrzymanej pomocy na dofinansowanie. Możesz to zrobić na 2 sposoby.

Pierwszy z nich będzie wymagał dość żmudnego wykazywania, że rzeczywiście poniosłeś podwyższone koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych i to koszty zawarte w specjalnym katalogu.
1. Obciążenia wynikające z niższej produktywności osób niepełnosprawnych:
a) zwiększony czas wykonywania czynności pracy
b) dodatkowy urlop wypoczynkowy i skrócony czas pracy
c) zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym
d) 15-minutowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek
e) zwolnienia od pracy celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli te czynności nie mogą być wykonane poza godzinami pracy
f) zwiększona absencja chorobowa
g) zwiększone zużycie materiałów i surowców

2. koszty zatrudnienia pracowników dotyczące czasu przeznaczonego wyłącznie na pomoc w pracy pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym

3. koszty adaptacji pomieszczeń

4. koszty adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do użytku osób niepełnosprawnych - które są kosztami dodatkowymi względem kosztów, które przedsiębiorca poniósłby, jeżeli zatrudniałby pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi, przez każdy okres, przez który pracownik niepełnosprawny jest w rzeczywistości zatrudniany

5. pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 proc. osób nie mogących podjąć zatrudnienia na otwartym rynku pracy mogą uwzględniać jako podwyższone koszty, koszty
- budowy, instalacji lub rozbudowy danego zakładu
- administracyjne
- transportowe, które wynikają z zatrudnienia osób niepełnosprawnych 

Drugi sposób jest znacznie prostszy. Uzyskaną pomoc możesz rozliczyć ryczałtowo.
Wysokość ryczałtu zależy od stopnia niepełnosprawności pracownika, jego ewentualnych specjalnych schorzeń oraz rodzaju zakładu pracy.

Dla pracodawców zakładów pracy chronionej kwoty ryczałtu wynoszą:
- znaczny stopień niepełnosprawności - 90 proc. minimalnego wynagrodzenia
- umiarkowany stopień - 70 proc. minimalnego wynagrodzenia
- lekki stopień - 40 proc. minimalnego wynagrodzenia
Jeśli prowadzący zpch zatrudnia schorzenia specjalne, wymienione wyżej kwoty ryczałtu zwiększają się o 55 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Dla pracodawców na otwartym rynku pracy (osiągających obowiązkowy wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych o ile zatrudniają powyżej 25 osób) ryczałty wynoszą 70 proc. kwot ustalonych dla zpch lub w przypadku zatrudniania schorzeń specjalnych - 90 proc. tych kwot powiększonych dodatkowo jeszcze o 55 proc. minimalnego wynagrodzenia. Jedni i drudzy pracodawcy do kwot ryczałtów doliczają 100 proc. składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji lub budżet państwa.

Jeżeli więc pracodawco podejmiesz trud zapoznania się ze szczegółowymi przepisami dotyczącymi zatrudnienia osób niepełnosprawnych(miejmy nadzieję, że nie będą one się zbyt często zmieniały) możesz zyskać i pracownika, ale też odzyskać część kosztów, które się wiążą z jego zatrudnieniem.

Tekst: Anita Siemaszko

Aktualizacja dokumentu: 8 lutego 2007 r.