Opieka nad mamą

Wraz z moim mężem opiekujemy się moją mamą od stycznia 2020 roku. Mama ma 78 lat i posiada pierwszą grupę niepełnosprawności. Oboje z mężem zabraliśmy mamę z DPS na prośbę mamy i przyjechaliśmy z Niemiec. Do lipca byłam na zasiłku dla bezrobotnych. Oboje z mężem jesteśmy bez pracy. Ja mam szansę na pracę od września. Mąż zostanie w domu i będzie opiekować się mamą. Czy mąż może otrzymać zasiłek na moją mamę w ramach opieki nad nią. Mama wymaga stałej opieki. Tylko jedno z nas może wrócić do pracy. Ja nie dam rady opiekować się mamą, która w obecnej chwili ma problemy z poruszaniem się. Co możemy zrobić w obecnej chwili i dokąd udać się. 

Szanowna Pani,

do niedawna było regułą, wynikającą z odczytywania przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych wprost, że opiekunowie osób dorosłych mogli ubiegać się tylko o specjalny zasiłek opiekuńczy (nieduża kwota i uzależnienie od dochodu) a opiekunowie osób, które stały się niepełnosprawne przed 25 rokiem życia, o świadczenie pielęgnacyjne (wyższa kwota i nieuzależnienie od dochodu). Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia  21 października 2014 r., sygn. akt: K 38/13, opiekunowie osób dorosłych, choć najczęściej po odwołaniu, coraz częściej to świadczenie uzyskują. Niemniej gminy nie chcą przyznawać pieniędzy za pielęgnowanie niepełnosprawnych teściów. Zgodnie z art. 128. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Zięć natomiast nie jest krewnym teściowej i nie jest zobowiązany do alimentacji na jej rzecz. Zięć jest względem teściowej powinowatym. Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych nie przysługuje mu świadczenie, nawet gdy zrezygnuje z pracy, by opiekować się niepełnosprawnymi teściami.

Jednak coraz częściej zapadają wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych korzystne dla synowych czy zięciów opiekujących się teściami np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygnatura akt: IV SA/Po 1292/11). Zdaniem składu orzekającego przysługuje im pomoc, jeśli są jedynymi członkami rodziny, którzy mogą się opiekować się niepełnosprawnymi. Jak podkreśla sąd, w tradycyjnym modelu również powinowaci w pierwszym stopniu stanowią najbliższą rodzinę. To powinowaci – synowe i zięciowie nierzadko na równi z dziećmi lub w ich miejsce wypełniają obowiązki wobec teściów. To także powinowaci w pierwszym stopniu są obarczani tymi obowiązkami przed krewnymi dalszego stopnia. W Państwa przypadku należałoby wykazać, że tylko zięć, ze względów fizycznych jest w stanie podołać trudom sprawowania opieki nad teściową i jest jedyną osoba, która może to robić. Ubieganie się o świadczenie pielęgnacyjne może nie być więc proste, ale jest możliwe.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j.Dz.U.2020.111).

Z poważaniem

Anita Siemaszko, prawnik