Powrót  
|
Rozdział 2. Nowa
strategia Unii Europejskiej wobec osób niepełnosprawnych
W Unii Europejskiej za politykę wobec
osób niepełnosprawnych odpowiadają przede wszystkim jej państwa członkowskie.
Ma to związek z jedną z głównych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej,
zwaną zasadą subsydiarności (pomocniczości), zgodnie z którą to, co
może być zrobione lepiej na poziomie krajowym, powinno być zrobione
na poziomie krajowym. Każde z państw członkowskich nieco inaczej definiuje
pojęcie "niepełnosprawności" i ma własny system orzekania o niepełnosprawności.
Dlatego osoba, która w jednym z państw członkowskich uznawana jest
za osobę z niepełnosprawnością, w innym kraju mogłaby nie otrzymać
prawnego statusu osoby niepełnosprawnej.
Polityka wobec osób niepełnosprawnych
prowadzona w poszczególnych krajach Unii przez wiele lat inspirowana
była przede wszystkim działaniami dwóch organizacji międzynarodowych:
Rady Europy i Organizacji Narodów Zjednoczonych. Na ich osiągnięciach
bazuje także Unia Europejska, tworząc obecną strategię działa na rzecz
osób z niepełnosprawnością.
Pierwszym dokumentem, w którym Wspólnota
Europejska przedstawiła ogólną strategię działań na rzecz osób niepełnosprawnych,
był komunikat Komisji Europejskiej z 1996 roku w sprawie równych szans
osób z niepełnosprawnością "Nowa strategia Wspólnoty Europejskiej
w odniesieniu do osób niepełnosprawnych", wsparty po kilku miesiącach
Uchwałą Rady i Przedstawicieli Państw Członkowskich (97/C12/01). Kamieniem
milowym w polityce Unii wobec niepełnosprawności było podpisanie w
1997 roku Traktatu Amsterdamskiego. Był on pierwszym traktatem, w
którym Unia odniosła się bezpośrednio do kwestii niepełnosprawności.
Nałożono w nim obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji osób niepełnosprawnych.
Po podpisaniu Traktatu Amsterdamskiego znacznie zwiększył się zakres
inicjatyw podejmowanych przez Unię w kierunku prowadzenia spójnej
polityki na rzecz osób z niepełnosprawnością.
Państwa członkowskie Wspólnoty są obecnie
wspierane w prowadzeniu polityki na rzecz osób niepełnosprawnych przez
działania na poziomie Unii.
Nowa strategia Unii Europejskiej wobec
niepełnosprawności to przede wszystkim:
-
wyrównywanie regionalnych nierówności
w sytuacji niepełnosprawnych obywateli Wspólnoty w poszczególnych
krajach członkowskich,
-
upowszechnianie problematyki niepełnosprawności
we wszystkich inicjatywach podejmowanych przez Komisję Europejską,
-
wzmacnianie współpracy między krajami
członkowskimi, zbieranie i wymiana informacji, danych statystycznych
i przykładów dobrej praktyki,
-
uwrażliwianie społeczeństwa oraz
władz na prawa i potrzeby osób z niepełnosprawnością,
-
ścisła współpraca Komisji Europejskiej
z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.
Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej
to szansa na włączenie się do unijnych inicjatyw skierowanych do osób
niepełnosprawnych i stopniowe zbliżenie się do standardów Unii w dziedzinie
pracy, zdrowia i edukacji. Po przystąpieniu do Unii Polska uzyska
także większy dostęp do środków pomocowych UE, z których część będzie
mogła zostać przeznaczona na finansowanie działa na rzecz osób niepełnosprawnych.
Traktat Amsterdamski
Art.13 Nie naruszając innych przepisów
tego Traktatu, w granicach uprawnień przekazanych Wspólnocie, Rada,
działając zgodnie z propozycjami Komisji i po konsultacji z Parlamentem
Europejskim, może podejmować stosowne działania, aby zwalczać dyskryminację
z powodu płci, pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub wyznania,
niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej.
Fragmenty Deklaracji Madryckiej (2002
r.):
-
Nic o niepełnosprawnych bez niepełnosprawnych.
-
Osoby z niepełnosprawnością chcą
równych szans, a nie litości.
-
Tworzenie społeczeństwa dla wszystkich.
-
Tworzenie dostępnego otoczenia.
-
Pełna równość i uczestnictwo we
wszystkich sferach życia.
-
Niezależne życie.
-
Szacunek dla różnorodności.
-
Osoby z niepełnosprawnością jako
aktywni obywatele.
Działania Unii Europejskiej na rzecz
osób niepełnosprawnych finansowane są przede wszystkim z tzw. funduszy
strukturalnych, a szczególnie z Europejskiego Funduszu Społecznego.
W latach 1994-1999 korzystające z niego kraje członkowskie Unii przeznaczyły
znaczne środki finansowe na promocję działa na rzecz zwiększania szans
osób niepełnosprawnych na rynku pracy, m.in. na dotacje na wynagrodzenia
dla osób niepełnosprawnych podejmujących praktykę zawodową, zatrudnianie
okresowe w ramach pracy chronionej, tworzenie własnych miejsc pracy,
pośrednictwo pracy, spółdzielnie zrzeszające osoby z niepełnosprawnością
intelektualną czy znaczną niepełnosprawnością ruchową. Wiele działań
sfinansowano w latach dziewięćdziesiątych w ramach programów HORIZON
oraz HELIOS I i HELIOS II. Programy HELIOS przyczyniły się na przykład
do powstania Europejskiego Forum Niepełnosprawności oraz utworzenia
specjalistycznej bazy danych pod nazwą HANDYNET, dostarczającej wszelkiego
rodzaju niezbędnych informacji z zakresu niepełnosprawności.
Polska korzysta z pomocy Unii Europejskiej
od 1990 roku. Nie możemy co prawda korzystać jeszcze z funduszy strukturalnych
Unii (to stanie się możliwe dopiero po naszym przystąpieniu do UE),
przewidziano dla nas natomiast w budżecie Unii specjalne środki w
ramach tzw. funduszy przedakcesyjnych (np. program PHARE). Część tych
środków została lub zostanie wykorzystana na projekty, mające związek
z rozwiązywaniem problemów osób niepełnosprawnych. Oprócz funduszy
przedakcesyjnych polskie samorządy i organizacje pozarządowe w coraz
większym stopniu mogą korzystać z europejskich programów wspólnotowych
na podobnych zasadach jak organizacje i instytucje państw członkowskich
Unii. Wiele z nich może być wykorzystywanych na współfinansowanie
działań na rzecz poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych w naszym
kraju.
|
 |